Na ilustracji: Zwycięska praca w konkursie zorganizowanym przez Pomorski Wojewódzki Zespół do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi.
Drugi najbardziej dochodowy proceder zorganizowanych grup przestępczych
Przestępstwo handlu ludźmi to współczesna forma niewolnictwa stanowiąca jedną z najcięższych zbrodni, godząca w wolność i godność ludzką. Zwalczanie tego procederu stanowi wyzwanie dla całej Unii Europejskiej – wynika z informacji, które przekazała nam kom. Barbara Gawłowicz-Witkiewicz z Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku:
Corocznie od 16 lat obchodzony jest Europejski Dzień przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu. Policja, Straż Graniczna, instytucje rządowe i pozarządowe prowadzą działania edukacyjno – informacyjne mające na celu podniesienie świadomości młodzieży oraz osób dorosłych nt. handlu ludźmi i jak nie stać się ofiarą tego przestępstwa. W realizację przedmiotowych działań wpisuje się również Pomorski Zespół do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, powołany przez Wojewodę Pomorskiego.
Handel ludźmi
Handel ludźmi jest przestępstwem globalnym. Polega na wykorzystaniu człowieka przy użyciu zachowań, które w bezwzględności stosowania godzą w godność i wolność człowieka, naruszając przez to jego podstawowe prawa.
Za handel ludźmi uznawane są czynności sprawcze wskazane w art. 115 § 22 Kodeksu karnego, tj.:
– werbowanie (nakłanianie, zjednywanie, zaciąganie),
– transport (przemieszczanie, przewożenie z zastosowaniem środków komunikacji),
– dostarczanie (umieszczanie w innym miejscu),
– przekazywanie (powierzanie, dawanie w celu dysponowania),
– przechowywanie (zatrzymywanie w jednym miejscu, przetrzymywanie w ukryciu),
– przyjmowanie osoby (zatrzymywanie przekazanej osoby).
Istotnym jest przy tym, że w celu wypełnienia znamion przestępstwa handlu ludźmi, wymienione wyżej czynności dotyczące zachowania sprawcy lub sprawców powinny zostać zrealizowane przy wystąpieniu co najmniej jednej metody lub środka, czyli:
– przemocy lub groźby bezprawnej,
– uprowadzenia, podstępu,
– wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
– nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
– udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą.
Niezbędnym elementem w przypadku zakwalifikowania czynu jako wypełniającego znamiona przestępstwa handlu ludźmi jest również podjęcie określonego działania przez sprawcę w celu wykorzystania innej osoby, nawet za jej zgodą.
Przestępstwo handlu ludźmi polega na zniewoleniu osoby bez względu na jej wiek, płeć czy narodowość, przy pomocy szerokiego spektrum metod przestępczych, których finałem jest wykorzystanie osoby.
Co roku około 2 milionów ludzi pada ofiarą tego przestępstwa, z czego 1/3 stanowią dzieci. Raport Biura Narodów Zjednoczonych do Spraw Narkotyków i Przestępczości (UNODC) opublikowany 7 stycznia 2019 roku ostrzega, że grupy zbrojne w strefach konfliktów coraz częściej posługują się handlem ludźmi w celu finansowania swojej działalności i przyciągania nowych rekrutów. Najnowsze szacunki Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) wskazują, że tylko praca przymusowa generuje około 150 miliardów dolarów nielegalnych zysków rocznie. Szacuje się, że w skali całego świata roczne dochody z wszystkich form wykorzystania ofiar handlu ludźmi sięgają 30 mld euro. Dlatego przyjmuje się, iż handel ludźmi po handlu narkotykami stanowi drugi najbardziej dochodowy interes zorganizowanych grup przestępczych.
Większość zidentyfikowanych ofiar stanowią migranci, a szczególnie narażone są osoby marginalizowane i ubogie. Przestępcy w łańcuchu powiązań werbują ofiary z ubogich gospodarstw domowych, rodzin dysfunkcyjnych lub dzieci, które są porzucone lub pozostają bez opieki rodzicielskiej, zwłaszcza w krajach o niskich dochodach.
Dominującą na świecie i w Europie formą wykorzystania jest eksploatacja seksualna
i wykorzystanie w prostytucji. W Polsce od kilku lat obserwuje się dynamiczny wzrost wykorzystania ofiar w pracy lub usługach o charakterze przymusowym. Niestety liczba udokumentowanych ofiar rośnie, a całkowita liczba ofiar z powodu niewykrycia wszystkich przypadków handlu ludźmi wciąż nie jest znana.
Do najbardziej podstawowych form wykorzystania zaliczamy:
– wykorzystanie w seksbiznesie,
– wykorzystanie do pracy przymusowej,
– wykorzystanie do żebractwa,
– niewolnictwo domowe,
– handel organami,
– eksploatacja kryminalna,
– zmuszanie do zawierania fikcyjnych małżeństw,
– wykorzystywanie osób do wyłudzania kredytów i świadczeń socjalnych.
W literaturze przyjmuje się trychotomiczny podział świata pod względem występowania zjawiska handlu ludźmi. Wyróżniamy kraje pochodzenia, kraje tranzytowe oraz kraje docelowego wykorzystania. Z reguły krajami pochodzenia są biedniejsze regiony świata dotknięte konfliktami zbrojnymi lub kryzysami ekonomicznymi. Obywatele tych państw są werbowani najczęściej fałszywą ofertą pracy i przewożeni do bogatszych części świata. Polska jest krajem pochodzenia, krajem tranzytowym oraz krajem docelowym wykorzystawania ofiar handlu ludźmi.
Zjawisko handlu ludźmi w Polsce obserwuje się od lat dziewięćdziesiątych. Specyfika działania służb zmienia się tak, jak zmieniają się metody postępowania sprawców. Należy wskazać, że bardzo dynamiczny rozwój nowych technologii sprawił, że to internet coraz częściej staje się miejscem, gdzie werbuje się osoby do wyjazdu za granicę.
Znaczący wpływ na wzrost przestępstwa handlu mają bez wątpienia aktualne ruchy migracyjne, w ich legalnej oraz nielegalnej postaci, jak również szybkość i łatwość podróżowania oraz możliwość kontaktu poprzez sieć internetową.
Fot. z Archiwum KWP w Gdańsku.
Identyfikacja ofiar handlu ludźmi
Bardzo ważnym problemem w zakresie identyfikacji ofiar handlu ludźmi jest brak świadomości wykorzystanych ofiar o przysługujących im prawach w związku z faktem, iż zostały one wykorzystane.
Podstawowe uprawnienia przysługujące ofiarom handlu ludźmi to:
– Możliwość potwierdzenia legalności pobytu, w sytuacji, gdy przebywają one na terytorium RP nielegalnie ( w ramach tak zwanego czasu na zastanowienie);
– Możliwość uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy m.in. z prawem do pracy;
– Możliwość uzyskania zezwolenia na pobyt stały przez ofiarę handlu ludźmi na szczególnych warunkach, już po 1 roku pobytu na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy dla ofiar handlu ludźmi.
– Niekaralności ofiar handlu ludźmi.
Pomorski Wojewódzki Zespół Do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi.
Pomorski Wojewódzki Zespół Do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi powołany został Zarządzeniem Wojewody Pomorskiego nr 227/2015 z dnia 14 sierpnia 2015roku. Funkcjonowanie Zespołu posiada umocowanie prawne, określone w art. 22 pkt 15 Ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U.2019.1507 j.t.). Zespół jest komórką doradczą i opiniotwórczą Wojewody Pomorskiego w zakresie koordynowania, w ramach systemu pomocy społecznej, działań w zakresie zapobiegania handlowi ludźmi, oraz wsparcia udzielanego ofiarom tego procederu. Jest też platformą skutecznej wymiany informacji dotyczącej przeciwdziałania handlowi ludźmi na terenie województwa pomorskiego.
Głównym celem Zespołu jest usprawnienie organizacji działalności prewencyjnej, wsparcia i reintegracji ofiar handlu ludźmi, pobudzenie aktywności lokalnych samorządów, fundacji i stowarzyszeń jak również podejmowanie działań mających na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat procederu handlu ludźmi.
Logo Zespołu
Przez siedem lat funkcjonowania Pomorski Wojewódzki Zespół do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi:
– Przeprowadził szereg kampanii informacyjnych dotyczących bezpiecznych wyjazdów za granicę, wykorzystując zgromadzone w tym zakresie doświadczenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku, szczególnie nt. funkcjonowania legalnych agencji pośrednictwa pracy, oraz zakresu usług Publicznych Służb Zatrudnienia w ramach EURES.
– Stworzył sieć powiązań pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w profilaktykę zjawiska handlu ludźmi, celem usprawnienia mechanizmów wsparcia i reintegracji ofiar handlu ludźmi.
– Podjął kilkadziesiąt różnych inicjatyw w tym między innymi: zorganizował konkurs plastyczny adresowany do młodzieży szkół ponadpodstawowych, wystawy mobilne, konferencje, szkolenia, prelekcje, targi pracy, szkolenia pracowników MOPS, MOPR, szkolenie operatorów nr 112, spotkania dla bezrobotnych; współpracował z Wojewódzką Radą Dialogu Społecznego oraz zorganizował stoisko profilaktyczne podczas festiwalu Open’er Gdynia-Kosakowo.
– W wyniku tych działań w tematyce handlu ludźmi członkowie Zespołu przeszkolili ponad 3,5 tys. Osób z terenu województwa pomorskiego.
Jesteś ofiarą lub świadkiem handlu ludźmi? Poinformuj Policję. Zadzwoń :
+48 664 974 934 lub napisz na handelludzmibsk@policja.gov.pl
Telefon zaufania dla ofiar i świadków handlu ludźmi :
+48 22 628 01 20 lub +48 22 628 99 99
Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi :
Pomorski Wojewódzki Zespół ds. Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi :
+ 48 58 307 71 56, 58 307 72 87
Opracowanie:
kmdr ppor. SG Robert Mroczek – Przewodniczący Pomorskiego Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, funkcjonariusz Morskiego Oddziału Straży Granicznej w Gdańsku.
komisarz Barbara Gawłowicz-Witkiewicz – Członek Pomorskiego Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, specjalista Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku.
Czytaj również na portalu: Pulsarowy.pl