Fot. Kazimierz Netka.
Można wysnuć następujący, wspólny wniosek z tych spotkań: Nauka coraz bardziej jest związana z przemysłem. Z przemysłem wojennym – tym dawnym i współczesnym. Pamiętajmy też, że poziom morza się podnosi…
9 kwietnia 2025 roku ma duże znaczenie dla rozwoju obronności na Bałtyku oraz dla przemysłu morskiego. Żebyśmy współcześnie mogli czerpać należyte korzyści z naszego morza (militarne i gospodarcze) powinniśmy najpierw doprowadzić do końca… II wojnę światową, to znaczy posprzątać po niej, unieszkodliwiając amunicję w tym broń chemiczną wyrzuconą do Bałtyku.
Fot. Kazimierz Netka.
I temu zagadnieniu w znaczącej części poświęcone było zorganizowane w Stoczni CRIST w Gdyni szóste posiedzenie Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita. Temat tego spotkania brzmiał: „Ochrona czystości wód Bałtyku“.
Fot. Kazimierz Netka.
Czystość środowiska naturalnego kojarzy nam się najczęściej z jak najmniejszym skażaniem substancjami, odpadami pochodzącymi z przemysłu, z rolnictwa, z lecznictwa, z gospodarki komunalnej, z naszych mieszkań. Tymczasem, wzrasta zagrożenie tym, co do Bałtyku zostało wrzucone zaraz po zakończeniu II wojny światowej. Chodzi zaś przede wszystkim o różnego rodzaju pojemniki i amunicję zawierające bojowe środki trujące, inne chemikalia, a zwłaszcza iperyt, który już dawał się nam we znaki na plażach i podczas połowów ryb. Temu wojennemu, chemicznemu skażeniu Bałtyku, poświęcono znaczną część VI posiedzenia Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita, w Stoczni CRIST w Gdyni.
Fot. Kazimierz Netka.
Dlaczego to zagrożenie jest tak ważne? Ponieważ minęło już 80 lat po zakończeniu II wojny światowej i pojemniki oraz bomby, pociski z zawartością szkodliwych substancji są coraz słabsze. Już zaczyna je przeżerać rdza i chemikalia militarne zaczną przedostawać się do bałtyckiej toni, a sztorm może je wyrzucić na brzeg. Wtedy zapomnijmy o turystyce na plażach, o rybołówstwie, a nawet o rozwoju wielu gałęzi gospodarki morskiej, w tym energetyki. Ostrzegał przed tym (zresztą nie po raz pierwszy) podczas Konwentu w Gdyni m.in. prof. Lech Rowiński z Politechniki Gdańskiej.
Fot. Kazimierz Netka.
Tymczasem, nierzadko sami pogarszamy stan Bałtyku środkami militarnymi z czasów II wojny światowej. Tak było całkiem niedawno, gdy unieszkodliwialiśmy w morzu niewybuchy, wywołując ich kontrolowane eksplozje – na co zwracał uwagę prof. Lech Rowiński.
Na szczęście, mamy możliwości techniczne by zbudować odpowiednie statki, inne pojazdy, urządzenia do wydobywania pozostałości chemicznych z II wojny światowej, a Stocznia CRIST ma wyposażenie, doświadczenie, technologie i specjalistów by móc produkować odpowiednie jednostki pływające – o czym zapewniał Ireneusz Ćwirko – prezes zarządu CRIST S.A.
Jakie jest zagrożenie chemikaliami z II wojny światowej – przypomniała Anna Olkowska-Jacyno – wicewojewoda pomorska:
Fot. Kazimierz Netka.
1955 rok – na plaży w rejonie Darłowa znaleziono pojemnik z czarną cieczą – ucierpiały dzieci; 1997 rok – rybacy wyłowili bombę z iperytem; 13 lat temu plaża w Czołpinie została skażona białym fosforem.
Szczegóły dotyczące wypowiedzi uczestników Konwentu zawarte są w następujących nagraniach (do pobrania):
Nagrania wypowiedzi VI Konwent FarU w CRIST
Źródło nagrań: Kazimierz Netka.
Oto jaki był program VI posiedzenia Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita, pt.: OCHRONA CZYSTOŚCI WÓD BAŁTYKU
12.00-12.30 Otwarcie posiedzenia
dr Zbigniew Canowiecki – przewodniczący Konwentu Gospodarczego przy FarU
Powitanie
Ireneusz Ćwirko – prezes Stoczni CRIST SA
Słowo wstępne
prof. Piotr Stepnowski – Przewodniczący Zgromadzenia Związku Uczelni Fahrenheita:
Fot. Kazimierz Netka.
Prezentacje wprowadzające do dyskusji:
1. Czystość wód Bałtyku – prof. Piotr Stepnowski – rektor Uniwersytetu Gdańskiego:
Fot. Kazimierz Netka.
2. Ewolucja ekosystemu Bałtyku – sens i skutki działań lub ich zaniechania – prof. Jan Marcin Węsławski – dyrektor Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk:
Fot. Kazimierz Netka.
3. Oczyszczenie Bałtyku z pozostałości po ll wojnie światowej – prof. Justyna Kucińska-Lipka – prorektor Politechniki Gdańskiej dr. rozwoju:
Fot. Kazimierz Netka.
4. Platforma do wydobywania zanieczyszczeń i ich utylizacji – Ireneusz Ćwirko -prezes Stoczni CRIST SA:
Fot. Kazimierz Netka.
Dyskusja
Przyjęcie treści apelu członków Konwentu Gospodarczego przy FarU o oczyszczenie i ochronę wód Bałtyku
Przyjęcie Deklaracji o przystąpieniu do Pomorskiej Koalicji na rzecz rozwoju przemysłu Centrów Przetwarzania Danych i AI:
Fot. Kazimierz Netka.
W toku dyskusji głos zabrali m.in.: Anna Olkowska-Jacyno – wicewojewoda pomorska; Wioleta Tomczak – posłanka na Sejm RP; Wojciech Falkowski – prezes ECOL GROUP.
Fot. Kazimierz Netka.
Zwiedzanie stoczni
Poniżej przedstawiamy dokumenty zaprezentowane podczas posiedzenia Konwentu:
APEL (do wszystkich państw bałtyckich i Komisji Europejskiej)
Rektorów i Członków Konwentu Gospodarczego Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita przyjęty dnia 9 kwietnia 2025 roku
w sprawie ochrony i oczyszczenia wód Morza Bałtyckiego
Rektorzy pomorskich uczelni wyższych należących do Związku Uczelni w Gdańsku:
prof. dr hab. Piotr Stepnowski – Rektor Uniwersytetu Gdańskiego
prof. dr hab. inż. Krzysztof Wilde – Rektor Politechniki Gdańskiej
prof. dr hab. Michał Markuszewski – Rektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
oraz Członkowie Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku
popierają w pełni Stanowisko Komisji Klimatu i Środowiska oraz Komisji Spraw Zagranicznych Senatu RP w sprawie bezpieczeństwa i ochrony wód Morza Bałtyckiego, przyjęte w Gdyni dnia 2 września 2024 roku, stanowiące załącznik do niniejszego dokumentu.
Pomorskie środowiska gospodarcze i naukowe deklarują wspólne działania na rzecz ochrony wód Bałtyku m.in. w wyniku wdrażania zasad zielonej transformacji przemysłu, w tym stoczniowego, efektywnego monitoringu morskiego środowiska naturalnego oraz realizacji projektów związanych z oczyszczeniem Morza Bałtyckiego z pozostałości po II wojnie światowej w postaci składowisk amunicji chemicznej, stanowiących realne zagrożenie dla morskiego ekosystemu.
Fot. Kazimierz Netka.
Apelujemy do rządu RP, Komisji Europejskiej i rządów państw basenu Morza Bałtyckiego o podjęcie realnych działań związanych z wydobyciem i utylizacją broni chemicznej zalegającej na dnie Bałtyku. Mamy świadomość, że będzie to proces trwający nawet kilkadziesiąt lat i wymagający znacznych nakładów finansowych, szacowanych na około 10 – 20 mld euro. Dlatego też likwidacja skutków II wojny światowej możliwa jest do zrealizowania wyłączenie w koalicji państw należących do Unii Europejskiej, a w szczególności państw basenu Morza Bałtyckiego.
Monitorowaniem zanieczyszczenia wód Bałtyku bronią chemiczną oraz opracowywaniem technicznych metod jej utylizacji zajmują się pomorskie ośrodki naukowe, w tym Politechnika Gdańska, realizująca projekty cywilne i wojskowe w zakresie identyfikacji i klasyfikacji zagrożeń, poszukiwania i identyfikacji morskich obiektów niebezpiecznych oraz budową autonomicznej platformy do inspekcji morskiej infrastruktury krytycznej. Tym samym stanowi zaplecze naukowo-badawcze dla wielu prototypowych jednostek budowanych przez wiodące trójmiejskie stocznie produkcyjne. Zaprezentowane podczas posiedzenia Konwentu Gospodarczego w dniu 9 kwietnia 2025 roku przykładowe możliwości produkcyjne gdyńskiej Stoczni CRIST S.A. świadczą o przygotowaniu technicznym, technologicznym i kadrowym do natychmiastowego przystąpienia do realizacji jednostek do wydobywania i utylizacji broni chemicznej zalegającej dno Bałtyku.
Dr Zbigniew Canowiecki – przewodniczący Konwentu Gospodarczego
prof. dr hab. Piotr Stepnowski – przewodniczący Zgromadzenia Związku Uczelni Fahrenheita
Stanowisko
Komisji Klimatu i Środowiska oraz Komisji Spraw Zagranicznych Senatu RP
w sprawie bezpieczeństwa i ochrony wód Morza Bałtyckiego.
Gdynia, 2 września 2024 r.
Komisje Klimatu Środowiska oraz Spraw Zagranicznych Senatu RP na wspólnym posiedzeniu w dniu 2 września 2024 roku po zapoznaniu się z opiniami ekspertów i wszechstronnej dyskusji wskazują na poważne zagrożenia dla stabilnego rozwoju i bezpieczeństwa regionu Morza Bałtyckiego. Wymaga to wielopłaszczyznowych i stanowczych działań władz państwowych i organizacji międzynarodowych na rzecz ochrony środowiska naturalnego Bałtyku, racjonalnego gospodarowania jego zasobami oraz przeciwstawienia się destabilizującym działaniom hybrydowym Rosji.
Komisje, w trosce o zachowanie i wykorzystanie potencjału Morza Bałtyckiego dla gospodarki morskiej Polski – żeglugi, rybołówstwa, przemysłu, energetyki, turystyki oraz wszechstronnego rozwoju społeczeństwa nadmorskich regionów, miast i gmin:
– wskazują na pilną potrzebę wdrożenia zintegrowanego i zrównoważonego zarządzania obszarami przybrzeżnymi, które uwzględnia ochronę środowiska oraz dynamicznie rozwijające się sektory gospodarki morskiej, inwestycje offshore, w tym farmy wiatrowe, oraz turystykę,
– podkreślają potrzebę ochrony i odtwarzania różnorodności biologicznej Bałtyku, z celem osiągnięcia 30% obszarów chronionych do roku 2030 oraz potrzebę rozwoju i wdrażania innowacyjnych technologii oczyszczania ścieków z nowych zanieczyszczeń, takich jak mikroplastiki i farmaceutyki,
– rekomendują wsparcie gospodarki wodno-ściekowej w miejscowościach turystycznych, aktualizację polityki rolnej dotyczącej nawożenia, z uwzględnieniem retencji wód i wpływu na Bałtyk,
– uznają za konieczne ujednolicenie podejścia do oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem poprzez rozwój monitoringu stanu atmosfery i wód, uproszczenie systemu nadzorującego oraz kontrolującego działania środowiskowe w obszarze Bałtyku oraz jego zlewni, a także wdrożenie edukacji klimatycznej w szkolnictwie.
W związku z zaleganiem na dnie Morza Bałtyckiego materiałów niebezpiecznych i toksycznych, pochodzących z zatopionej broni chemicznej i konwencjonalnej oraz w formie wraków, które podlegają korozji i niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się, zagrażając zdrowiu i zyciu ludzi, niszcząc ekosystem morski oraz niszcząc walory wód morskich i wybrzeża morskiego, komisje:
– uznają za konieczne, aby zatopiona broń chemiczna i amunicja konwencjonalna były traktowane jako materiał niebezpieczny / odpad oraz aby to podejście znalazło swoje odzwierciedlenie w rozwiązaniach ustawowych, administracyjnych i operacyjnych,
– uznają za niezbędne przejście od analiz i debat do konkretnych działań obejmujących monitorowanie zagrożeń, identyfikację położenia i rodzajów materiałów niebezpiecznych oraz przygotowanie możliwości ich usuwania,
– uznają za konieczne realizację zapisów rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 27 kwietnia 2021 r. w sprawie pozostałości chemicznych w Morzu Bałtyckim, w tym szerokiego zaangażowania Komisji Europejskiej w redukcję zagrożeń związanych z materiałami niebezpiecznymi w Bałtyku oraz stopniowego ich usuwania.
Mając na względzie rosnące zagrożenie regionu Morza Bałtyckiego oraz przewodnictwo Polski w Radzie Państw Morza Bałtyckiego w latach 2025/2026, Komisje wskazują na konieczność priorytetowego podejścia do zagrożeń środowiska naturalnego wód Bałtyku, zagrożeń dla bezpieczeństwa energetycznego regionu oraz wypracowania wspólnej polityki bezpieczeństwa w formacie narodowo – bałtyckim w obliczu agresywnej polityki Federacji Rosyjskiej.
Jednocześnie zwracamy się do rządu RP o podjęcie aktywnych działań na rzecz wykorzystania szans rozwojowych wynikających z potencjału regionu Morza Bałtyckiego.
Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych – Grzegorz Schetyna
Przewodniczący Komisji Klimatu i Środowiska – Stanisław Gawłowski
POMORSKA KOALICJA PRZYSZŁOŚCI
Pomorze staje się sercem transformacji energetycznej naszego kraju. Za kilkanaście lat będziemy dostarczać gros zielonej energii dla polskiej gospodarki. Umożliwią to morskie farmy wiatrowe oraz elektrownia jądrowa, której budowę już rozpoczęto. Ocenę tę potwierdza również przedstawiona niedawno. przez prezesa Grupy Orlen Ireneusza Fąfarę strategia rozwoju Koncernu. Największy program rozwojowy w historii polskiej energetyki wskazuje na Pomorze jako miejsce realizacji wielu przedsięwzięć w tym zakresie. Specjalne miejsce w Grupie Orlen ma oczywiście Energa S.A., która po latach odzyskuje dużą swobodę w prowadzeniu działań biznesowych. Dużo będzie jednak zależeć od jej własnych inicjatyw i innowacyjności proponowanych rozwiązań.
Fot. Kazimierz Netka.
Pomorski hub energetyczny – lider zielonej transformacji energetycznej oraz Pomorskie Centrum Kompetencji Kwantowych i Sztucznej Inteligencji to dwa spośród siedmiu kluczowych wyzwań rozwojowych województwa pomorskiego. Przyjęto je w wyniku debat naukowców, przedsiębiorców i przedstawicieli władzy, zorganizowanych na Politechnice Gdańskiej w czerwcu ubiegłego roku. Już podczas tych dyskusji Paweł Olechnowicz, były prezes i twórca sukcesu Grupy Lotos podkreślał, że podstawą rozwoju przemysłu sztucznej inteligencji i centrów przetwarzania danych, zużywających bardzo duże ilości energii, jest stabilny dostęp do odnawialnych źródeł energii. Dlatego też kluczowym czynnikiem sukcesu będzie idąca w parze transformacja cyfrowa i energetyczna. Wskazano wówczas jako jeden z postulatów powołanie Bałtyckiego Instytutu Transformacji Energetycznej, który faktycznie powstał już pod koniec 2024 roku. Pierwszą inicjatywą Instytutu było zawiązanie na początku lutego tego roku Pomorskiej Koalicji na rzecz przemysłu Centrów Przetwarzania Danych (CPD) i Sztucznej Inteligencji (AI). Kraje europejskie, w tym Polska muszą intensyfikować inwestycje w technologie cyfrowe, aby stać się gospodarkami konkurencyjnymi na arenie międzynarodowej. Wprowadzenie zaawansowanych technologii AI oraz rozwój sektora CPD to strategiczne elementy budowania przewag konkurencyjnych w globalnej gospodarce. Jeżeli chcemy, aby zapowiadana przez premiera Donalda Tuska, realizacja nowej strategii dla cyfrowej przyszłości Polski nie ominęła Pomorza to wszystkie środowiska, w tym naukowe, gospodarcze i samorządowe muszą się zjednoczyć wokół promocji i zabiegów o nowe inwestycje i dodatkowe środki finansowe na realizację tego celu. Pomorze ma szansę zdobyć pozycję lidera w tej nowej gałęzi gospodarki. Zasoby energetyczne w połączeniu z potencjałem naukowym naszych uczelni, w tym Politechniki Gdańskiej i Uniwersytetu Gdańskiego tworzą unikatowy klimat inwestycyjny i zapewniają wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej regionu. Przykładem aktywności w tym zakresie może być Politechnika Gdańska, która już przygotowała budynek wraz z odpowiednimi przyłączami dla komputera kwantowego, niezbędnego dla rozwoju tego naukowo-przemysłowego centrum przetwarzania danych. Kluczowym filarem budowanej koalicji na rzecz rozwoju nowego przemysłu jest Energa SA, której wiedza i doświadczenie sprawiają, że powinna być krajowym energetycznym centrum decyzyjnym Grupy Orlen. Niezwykle istotnym partnerem jest Samorząd Województwa Pomorskiego, który poprzez ofertę lokalizacyjną sprawne działanie administracji wzmacnia atrakcyjność regionu dla inwestorów. Specjalną rolę w tym zakresie ma Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego, która swoimi spójnymi, strategicznymi działaniami powinna przyciągać inwestorów z sektora nowych technologii. Należy bowiem skutecznie skierować uwagę globalnych decydentów na Pomorze jako najlepsze miejsce do lokalizacji mocy obliczeniowych i systemów AI. Promocję Pomorza na arenie międzynarodowej możemy dodatkowo oprzeć na współpracy z polską dyplomacją i Polską Agencją Inwestycji i Handlu.
Powinniśmy inspirować się strategiami globalnych hubów centrów przetwarzania danych, budując jednocześnie nasze własne rozwiązania oparte na digitalizacji energetyki, bilansowaniu energii oraz cyfryzacji administracji. Wiele aktywności w tym zakresie podejmują przedstawiciele biznesu inicjując jednocześnie debatę publiczną na tematy związane z rozwojem pomorskiej zielonej energetyki i nowych technologii. Przykładem tego mogą być organizowane konferencje typu Baltic Nuclear Energy Forum czy Green Energy Tricity. Często okazuje się jak bardzo potrzebna jest edukacja społeczna na temat energetyki odnawialnej i dekarbonizacji. I tak jak napisano w dokumencie powołującym Pomorską Koalicję na Rzecz Rozwoju Przemysłu Centrów Przetwarzania Danych i AI: Wspólnym wysiłkiem możemy sprawić, że Pomorze stanie się centrum nowej ery technologicznej. Innowacje, digitalizacja energetyki, komputery kwantowe i zielona energia – to symbole przyszłości regionu. Razem stworzymy silny ekosystem, który nie tylko przyciągnie inwestycje, ale także umożliwi długofalowy rozwój gospodarki opartej na wiedzy i technologii. Dlatego też koalicja jest otwarta na dalsze deklaracje przystąpienia do niej organizacji, instytucji, samorządów i przedsiębiorstw, które są zainteresowane realizacją tego wyzwania przyszłości.
dr Zbigniew Canowiecki
DEKLARACJA
z dnia 9 kwietnia 2025 roku dotycząca przystąpienia do
POMORSKIEJ KOALICJI NA RZECZ ROZWOJU PRZEMYSŁU
CENTRÓW PRZETWARZANIA DANYCH (CPD) I SZTUCZNEJ INTELIGENCJI (AI)
zawiązanej z inicjatywy Bałtyckiego Instytutu Transformacji Energetycznej
Rektorzy uczelni wyższych należących do Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita oraz przedstawiciele pomorskiego środowiska gospodarczego będący Członkami Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita deklarują, że przystępując do koalicji uznają, iż rozwój energetyki odnawialnej, w tym realizacja programu morskich farm wiatrowych oraz budowa elektrowni jądrowej na Pomorzu otwiera nowe możliwości dla powstania dynamicznie rozwijającego się sektora Centrów Przetwarzania Danych (CPD) Sztucznej inteligencji (AI).
Na zdjęciu: Po podpisaniu Deklaracji dotyczącej przystąpienia FarU i Konwentu Gospodarczego do Pomorskiej Koalicji na rzecz rozwoju przemysłu centrów przetwarzania danych i sztucznej inteligencji. Fot. Kazimierz Netka.
Zielona energia staje się kluczowym czynnikiem lokalizacyjnym dla inwestycji technologii cyfrowych. Pomorze ma szansę zdobyć pozycję lidera w tej nowej gałęzi gospodarki. Zasoby energetyczne, w połączeniu z potencjałem naukowym Związku Uczelni w Gdańsku im. D. Fahrenheita, tworzą unikatowy klimat inwestycyjny i zapewniają wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej regionu. Wspólnym wysiłkiem i współpracą wszystkich środowisk, w tym naukowego, gospodarczego i samorządowego można sprawić, że Pomorze stanie się centrum nowej ery technologicznej. Innowacje, digitalizacja energetyki, komputery kwantowe i zielona energia – to symbole przyszłości regionu.
Fot. Kazimierz Netka.
Razem stworzymy silny ekosystem, który nie tylko przyciągnie inwestycje, ale także umożliwi długofalowy rozwój pomorskiej gospodarki opartej na wiedzy i technologii.
dr Zbigniew Canowiecki – przewodniczący Konwentu Gospodarczego
prof. dr hab. Piotr Stepnowski – przewodniczący Zgromadzenia Związku Uczelni Fahrenheita
Kiedy następny Konwent? Poinformował o tym dr Zbigniew Canowiecki – przewodniczący Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita, prezydent Pracodawców Pomorza:
Fot. Kazimierz Netka.
Zwyczajowo Konwenty Gospodarcze organizujemy dwa razy do roku, poświęcając je istotnym problemom naszego regionu. Chcielibyśmy, aby również naszą tradycją stała się zasada spotykania się naprzemiennie raz w murach uczelnianych, a następnie w siedzibie jednej z pomorskich firm. Dlatego też organizację tegorocznej sesji jesiennej Konwentu Gospodarczego, poświęconej ocenie realizacji wszystkich „Kluczowych wyzwań rozwojowych województwa pomorskiego”, chcielibyśmy zaproponować Politechnice Gdańskiej – poinformował dr Zbigniew Canowiecki.
Nie zapominajmy jednak, że zagrożenie uwolnieniem się chemikaliów z II wojny światowej znajdujących się na dnie Bałtyku, to nie wszystkie zagrożenia. Prof. Jan Marcin Węsławski – dyrektor Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie, ostrzegał przed podnoszeniem się poziomu morza.
Kazimierz Netka
Proszę, czytaj również na portalu: Pulsarowy.pl