Fot. Kazimierz Netka.
Konflikty mnożące się na świecie sprawiają, że miasta muszą bardziej angażować się w rozwój obrony nie tylko cywilnej
Część obrad była poufna. Do tego stopnia, że urządzenia do słuchania tłumaczeń odebrano nawet osobie przebywającej poza salą obrad.
W Gdańsku, w Instytucie Kultury Miejskiej (IKM) trwa międzynarodowa konferencja „Budowanie bezpieczniejszych i inkluzywnych miast: Współpraca, Szkolenia i Innowacje”. Jednocześnie jest to połączenie Zgromadzenia Ogólnego European Forum for Urban Security – EFUS oraz konferencji końcowej projektu PACTESUR2.
Fot. Kazimierz Netka.
European Forum for Urban Security (EFUS), czyli Europejskie Forum Bezpieczeństwa Miejskiego, to jedyna organizacja w Europie skupiająca miasta wokół tematyki bezpieczeństwa. Działa od 1987 roku, wspierając lokalne władze w wymianie doświadczeń, opracowywaniu polityk bezpieczeństwa oraz wdrażaniu inicjatyw zmierzających do ograniczenia przestępczości i poprawy jakości życia mieszkańców – napisała Monika Domachowska ze Straży miejskiej w Gdańsku – starszy inspektor ds. kontaktu z mediami.
Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce, należącym do EFUS.
We wtorek, 17 czerwca 2025 roku odbyło się w IKM Zgromadzenie Ogólne EFUS. Można odnieść wrażenie, że było to wydarzenie poufne. Pilnowano, by nikt nie znalazł się w pobliżu drzwi wejściowych do pomieszczenia, w którym obradowano. Jednemu z zainteresowanych odebrano – mimo że znajdował się poza salą obrad – urządzenie do korzystania z tłumaczeń wypowiedzi.
Fot. Kazimierz Netka.
Mogliśmy wejść na wydarzenie pt.: Europejskie miasta i regiony w obliczu wyzwań związanych z bezpieczeństwem miejskim – Wymiana doświadczeń i dialog z polskimi miastami.
Fot. Kazimierz Netka.
Prowadząca: Elizabeth Johnston – dyrektor zarządzająca EFUS.
Wprowadzenia do debaty dokonał Piotr Borawski – wiceprezydent Gdańska:
– Szanowni państwo, rozpoczynając dyskusję, zacznę od takiej wolnej wypowiedzi: jestem przekonany, że wyzwania, które są przed nami, przed współczesnymi samorządami i wydziałami bezpieczeństwa, różnego rodzaju służbami miejskimi, w całej Europie są właściwie dosyć podobne – mówił prezydent Piotr Borawski. – Oczywiście istnieje specyfika poszczególnych krajów, natomiast jestem przekonany, ż wiele z wyzwań ma uniwersalny charakter. Na potrzeby tej dzisiejszej dyskusji, oprócz oczywiście nawiązania do pytania Elizabeth, chciałbym zwrócić państwa uwagę na trzy bardzo ważne aspekty, istotne z punktu widzenia naszego miasta.
Fot. Kazimierz Netka.
Po pierwsze, jak państwo wiecie, po rozpoczęciu pełnoskalowej wojny na Ukrainie nasze miasta i wiele polskich miast ma duże wyzwania napływu dużej liczby migrantów z Ukrainy ale także z państw wschodniej Europy i nawet tej części Azji. Oczywiście wiele z wyzwań dotyczących całej polityki rynku pracy, kwestii socjalnych, czy kwestii związanych z systemem edukacji, ale to również wyzwanie dla całego systemu bezpieczeństwa i także kwestia rzeczywiście dotycząca przestępstw i różnych wykroczeń. Obserwujemy, że ma to duże znaczenie. Istnieje różnica kultur, różnego rodzaju przepisów porządkowych. To wszystko jest wyzwaniem, w momencie, kiedy tak duża rzesza imigrantów w takim krótkim czasie napływa do jednego czy drugiego kraju, czy miast – jest to na pewno duże wyzwanie dla wielu służb miejskich nie tylko z obszaru bezpieczeństwa.
Drugie wyzwanie, połączone z tym, o czym mówimy, to bliskie sąsiedztwo otwartej wojny, konfliktu wojennego; to dla nas również duże wyzwanie w kwestii bezpieczeństwa ale też obrony cywilnej. Nad tym w tej chwili bardzo intensywnie w Polsce pracujemy. Zostały przyjęte nowe akty legislacyjne oraz także dokumenty wykonawcze, które powodują, że w najbliższych latach będziemy wydawać bardzo duże środki nie tylko na takie trwałe kwestie wojskowe, ale właśnie na wiele rzeczy miękkich programów ale również twardej infrastruktury obrony cywilnej naszych miast.
Trzecia rzecz, o której chciałbym powiedzieć w tym słowie wstępnym, a która już od wczoraj się przewija w naszych dyskusjach, to kwestia związana ze zdrowiem psychicznym zarówno młodego pokolenia, związana jest z różnego rodzaju wyzwaniami epoki cyfrowej, mediów społecznościowych i życia w cyfrowym świecie jak i całego społeczeństwa… – zaakcentował Piotr Borawski – prezydent Gdańska.
A jakie nadzieje z obradami EFUS w Gdańsku wiążą strażnicy miejscy?
– W ramach EFUSu finalizujemy projekt PACTESUR 2. Jest to kontynuacja projektu, która przygotowuje odporność miasta na potencjalne zagrożenia terrorystyczne – powiedział Leszek Walczak – komendant Straży Miejskiej w Gdańsku. – W tym przypadku w PACTESUR 2 koncentrujemy się na 3 elementach:
Pierwszy to kwestia poprawy jakości szkoleń służb, które biorą udział w zapewnieniu bezpiecznych przestrzeni publicznych;
Drugim elementem jest wzmocnienie współpracy publiczno – prywatnej, ponieważ zachodnia Europa – i też my idziemy w kierunku takim, żeby firmy ochroniarskie, firmy zajmujące się bezpieczeństwem stanowiły element systemu porządku publicznego i bezpieczeństwa.
Fot. Kazimierz Netka.
Ostatni element PACTESUR 2 to jest kwestia zaangażowania wszystkich, jako inkluzywność, jako bycie tu, zaczynając od przestrzegania praw każdego człowieka niezależnie od pochodzenia, rasy, religii. Wychodzimy z założenia, że każdy tworzy wspólne środowisko bezpieczeństwa w mieście.
Stąd obecni tutaj eksperci z całej Europy, nie tylko przedstawiciele samorządów, władz miasta, naukowcy, przedstawiciele różnych policji, wydziałów, departamentów bezpieczeństwa. Można też zerknąć na różnego rodzaju prezentacje, które w jakiejś mierze mogą być bardzo przydatne dla nas. Mając na uwadze, że straż miejska powstała 30 lat temu, więc pewne kwestie wymagają zmian.
Wcześniej była to policja państwowa, ale teraz również jest Straż Miejska. Policje municypalne na Zachodzie są zdecydowanie inaczej rozwinięte, z różnymi nowymi zadaniami, mają szersze uprawnienia, no ale to nie przeszkadza temu, abyśmy się do pewnych wyzwań przygotowywali. Nasi policjanci przeszli trening nawet strzelecki, w treningach terrorystycznych, jak symulować, jak wspierać w przypadku zdarzeń takich jak zagrożenia terrorystyczne w szkole. Takie rzeczy się odbywają.
Dodatkowo też szczególnie reprezentanci Włoch – Turynu bardzo daleko poszli w kwestii użycia sztucznej inteligencji i różnych takich narzędzi. Można się z nimi zapoznać. Jesteśmy pod wrażeniem.
Staramy się również zainteresować policję państwową jak i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji tymi kwestiami, wskazując i trzymając się zasady: miasta pomagają miastom. EFUS jakby w swoich strukturach ma reprezentantów z 250 miast. Patrzymy na bezpieczeństwo z pozycji miasta, jako włodarze, jako te służby: co my możemy w tym aspekcie robić. Często te spotkania są na poziomie państwa, regionu ale samorządy właśnie współpracują w ramach EFUSu i to jest jedyna organizacja z tak dużym zasięgiem. Dzisiaj przyjechali też reprezentanci Karaibów i potwierdzają, że to nie jest towarzyskie spotkanie ale ono jest głęboko merytoryczne.
Fot. Kazimierz Netka.
W ramach Europejskiego Forum Bezpieczeństwa istnieją takie fora narodowe. My mamy aspiracje, żeby Gdańsk był tym miastem, które stworzy takie europejskie forum polskie. To będzie łatwe bo językiem roboczym może być polski i możemy dopasowywać ewentualne projekty i finansowanie przez Unię Europejską naszych potrzeb, bo wiemy, że każde miasto ma swoją specyfikę. Tu były przedstawiane raporty różnego rodzaju z działalności tych forów narodowych, kwestii elementów finansowych – to jest takie dość biznesowe spotkanie, bo odbywały się różne głosowania, bo tutaj jest wszystko w ramach demokracji; mieliśmy też możliwość wysłuchania przedstawiciela Komisji Europejskiej, który mówił w kontekście działalności naszej EFUSu. Zostały też nakreślone aktywności, działania, które mają sprzyjać działalności Europejskiego Forum Bezpieczeństwa Miejskiego, pamiętając o tym, że wiele tematów, jak nie większość, zaczyna się w miastach.
Kwestie kowidu, różnych zagrożeń – okazało się, że to miasta stanęły na wysokości zadania, stąd miasta pomagały miastom. Ta chęć zaangażowania, pracy i wymiany doświadczeń – one mają coraz większy charakter praktyczny.
Dzisiaj oprócz konferencji mamy w Gdańsku wizytę zagranicznych strażników, mamy przedstawicieli Słowacji z Bratysławy. Oni mają troszeczkę inny model swej policji municypalnej. W sumie straż miejska jest określana pojęciem: policja municypalna – municipal jako samorząd. Jest reprezentant z Cieszyna Czeskiego. Z Rotterdamu mamy Inkę – też jest jakby polską wnuczkę.
To jest jedno z większych spotkań, które ma pokazać i zachęcić Unię Metropolii Polskich, której przedstawiciele są tutaj, żeby Unia Metropolii Polskich, która skupia 12 dużych miast sprężyła się, zaczęła działać w zakresie bezpieczeństwa, mając na uwadze to, że mają duże, silne przełożenie w naszym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, w Ministerstwie Obrony Narodowej – tym bardziej, że każdy widzi iż dookoła pojawiają się różnego rodzaju zagrożenia, a niektóre z nich już do nas trafiają bo kwestia narkotyków jest dość taka swego rodzaju powszechna ale mówiliśmy o handlu ludźmi i to się dzieje czasami w miastach. My ze swej strony staramy się mieć pełne uprawnienia, żebyśmy mogli głębiej, szerzej współpracować z policją, a często bywa tak, że legitymujemy osobę, a nie możemy się dowiedzieć, że on jest poszukiwanym terrorystą.
Stąd idea, żeby sieciowo współpracować na przykład z ABW, z Europolem. Tu miało być Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Ostatecznie wydelegowali Komendanta Miejskiego Policji w Gdańsku. Jest tutaj – powiedział Leszek Walczak – komendant Straży Miejskiej w Gdańsku.
– Jest to pierwsze spotkanie w Gdańsku w ramach programu EFUS, który dziś zrzesza różnego rodzaju inicjatywy na zachodzie – powiedział inspektor Sylwester Mieszczak – komendant miejski Policji w Gdańsku. – Ja się bardzo cieszę, że to trafia do nas i będziemy mogli współpracować. Zostaliśmy zaproszeni właśnie do tego programu i postaramy się wyciągnąć jak najwięcej dobrych doświadczeń, żeby móc je zastosować również tutaj, w Gdańsku – powiedział pan inspektor Sylwester Mieszczak – komendant miejski Policji w Gdańsku.
Ważnym wydarzeniem spotkania EFUS 17 czerwca 2025 roku i podsumowania projektu PACTESUR 2 było przyjęcie Deklaracji Gdańskiej.
– Deklaracja Gdańska jest jakby swego rodzaju deklaracją pewnych działań dążących do tworzenia odporności miast na różnego rodzaju zagrożenia bezpieczeństwa – wyjaśnił Leszek Walczak – komendant Straży Miejskiej w Gdańsku. – To jest forma takiego manifestu, który jest finalną częścią tego projektu i pracy dwuletniej zespołów. Miasto Gdańsk było członkiem ekspertem, a cały projekt był pod przewodnictwem takich dużych miast jak Nicea, Madryt, Turyn i Liege – te miasta jakby jednocześnie oferowały możliwość brania udziału w praktycznych ćwiczeniach.
Oto, co m.in. przewiduje program na 18 czerwca 20125 roku:
Panel: Wzmacnianie relacji policja-społeczeństwo Od nauki do działania z EU-POLNET. Uczestnicy: Antonio Berlanga – prezydent Mediapoli i Komendant Policji Municypalnej w Walencji (Hiszpania); Luc Poplimont – nadinspektor, Policja Lokalna w Brukseli–Ixelles (Belgia); Przedstawiciel Policji z Utrechtu Północ (Holandia). Prowadząca: Monica Diniz – dyrektor ds. prewencji i bezpieczeństwa, Lizbona (Portugalia)
Panel: Koordynacja i współpraca służb pierwszego kontaktu w łańcuchu bezpieczeństwa: Wnioski operacyjne z PACTESUR2 i EU-POLNET – Wnioski operacyjne z PACTESUR2 i EU-POLNET. Uczestnicy: Andrejs Aronovs – zastępca Komendanta, Policja Municipalna w Rydze (Łotwa); Jean-Marc Demelenne – komendant, Policja Lokalna w Liège (Belgia); Przedstawiciel Hiszpańskiego Forum Bezpieczeństwa Miejskiego (FEPSU). Prowadzący: Chris Rowley – KPM, ekspert ds. bezpieczeństwa publicznego, CENTRIC (Wielka Brytania).
Wnioski końcowe: Willy Demeyer – mer Liège, Prezydent EFUS (Belgia); Elizabeth Johnston,- dyrektor zarządzająca EFUS. Konferencja jest finansowana ze środków Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego – Policja Unii Europejskiej
Kazimierz Netka
Proszę, czytaj również na portalu: Pulsarowy.pl