Pieniądze, zdrowie i klimat. Powstał pierwszy w Polsce superakumulator, który znacznie poprawi lokalne bezpieczeństwo energetyczne. To dobra droga do zwiększenia możliwości zmniejszania emisji dwutenku węgla, do lepszej ochrony zdrowia ludzi oraz temperatury na Ziemi.

Grupa Energa rozpoczyna magazynowanie energii

Na zdjęciu powyżej: Magazyn elektryczności. Fot. Z Archiwum Grupy Energa.

Gdyby ludziom udało się skonstruować pojemny magazyn prądu, to wiele problemów energetycznych zostałoby rozwiązanych. Można by wytwarzać elektryczność na zapas, na przykład w elektrowniach wiatrowych (teraz bywa, że w niektórych krajach wytwarzaj,a one za dużo i nie ma co z prądem zrobić). Można by się pokusić o „łapanie” piorunów – przejmowanie energii z wyładowań atmosferycznych (choć może to być nieopłacalne; w piorunach jest podobno mało prądu)…
Na zdjęciu: samochód z silnikiem elektrycznym pokazany na targach w Gdańsku. Fot. Kazimierz Netka.

Bardzo wydajne akumulatory w samochodach gwarantowałyby podróżowanie autami, autobusami elektrycznymi na duże odległości. Skuteczniejsza stałaby się ochrona klimatu Ziemi, bowiem silniki elektryczne nie emitują dwutlenku węgla – gazu cieplarnianego, ani innych spalin.
Kiedy ludzkość skonstruuje taki akumulator, który zmieści tyle prądu, ze wystarczy go na bardzo długo? Próby trwają, a Polska jest liderem, a konkretnie: Grupa Energa z Gdańska. Pomaga w tym Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) w Warszawie.

Na zdjęciu: Lańcuchy ogniw litowo – jonowych. Fot. Z Archiwum Grupy Energa.

Pierwszy w Polsce magazyn energii o mocy 0.75 MW i 1,5 MWh pojemności został w środę, 28 września 2016 roku, uruchomiony w okolicach Pucka na Pomorzu. W połączeniu z planowaną farmą fotowoltaiczną i  istniejącymi już źródłami wiatrowymi, biogazownią i odbiorcami, utworzy on tzw. lokalny obszar bilansowania (LOB). To pierwsza tego typu inwestycja w skali kraju – wynika z informacji, które przekazała nam Lidia Serbin-Zuba – rzecznik prasowy Energa-Operator SA.
Magazyn został wybudowany przez Energę-Operatora. Będzie na nim testowane świadczenie usług systemowych i regulacyjnych. Budowa lokalnego obszaru bilansowania jest elementem zwiększenia bezpieczeństwa oraz efektywności energetycznej pracy systemu dystrybucyjnego spółki. Również w skali europejskiej takie rozwiązania znajdują się obecnie w fazie testowej. W całej UE dostępny komercyjnie jest tylko jeden magazyn energii – w 2014 r. został uruchomiony w Niemczech.
Dariusz Kaśków, prezes Energa SA, cytowany w informacji przekazanej nam przez Biuro Prasowe Energi-Operatora, powiedział:
Na zdjęciu: Element zarządzania systemem magazynowania. Fot. Z Archiwum Grupy Energa.

– Lokalne bilansowanie, oparte o system magazynów energii, to jedno z najważniejszych zagadnień innowacyjnych na świecie w zakresie zapewniania bezpieczeństwa energetycznego. Nasza pilotażowa inwestycja w Pucku jest efektem prac badawczo-rozwojowych. Uruchomienie magazynu jest pierwszym, bardzo istotnym, elementem w podnoszeniu niezawodności dostaw energii. To także ważna technologia z punktu widzenia efektywności OZE. Właśnie na takie innowacyjne projekty stawiamy, aby realizować wizję i misję Grupy Energa.
Magazyn energii powstał w ramach programu Gekon (Generator Koncepcji Ekologicznych), wspólnej inicjatywy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Głównym założeniem jest wsparcie rozwoju ekoinnowacji w Polsce. Rozpoczęły się już także prace badawcze w Pucku, prowadzone przez zespół ekspertów, reprezentujących Energę-Operatora oraz konsorcjantów, tj. Instytutu Energetyki Oddział Gdańsk i Uniwersytetu Zielonogórskiego. Będą rozszerzane w miarę powstawania nowych obiektów. Ogłoszenie wyników tych działań planowane jest na połowę 2018 r.
– W przyszłości można rozważyć świadczenie usług bilansowania na rzecz odbiorców zewnętrznych, innych niż OSP – farm wiatrowych oraz fotowoltaicznych, czyli trudnych do zaprognozowania wytwórców energii odnawialnej. Magazyn jest realizacją części badawczo-rozwojowej projektu. Jeśli wyniki tych badań się potwierdzą, to będziemy rozważać część wdrożeniową na kolejne punkty – mówi Przemysław Piesiewicz – wiceprezes zarządu ds. strategii rozwoju Grupy Energa.
Na zdjęciu: Ogniwa w przedziale bateryjnym. Fot. Z Archiwum Grupy Energa.

Magazyn składa się z dwóch kontenerów o wymiarach 12 m długości, 2,5 m szerokości i 3 m wysokości. Każdy z nich złożony jest z trzech modułów funkcjonalnych: dwukierunkowego przekształtnika energii elektrycznej, baterii litowo-jonowych oraz systemu zarządzania pracą urządzeń. System ten działa lokalnie i jest przystosowany do współpracy z systemem nadrzędnym. Baterie i system zostały dostarczone do nowego magazynu energii przez konsorcjum, którego liderem jest firma Qumak.

Na zdjęciu: Kontener nr 1. Fot. Z Archiwum Grupy Energa.

Zastosowane baterie gwarantują żywotność nie krótszą niż 3000 cykli (ładowanie – rozładowanie). Praca ogniw jest kontrolowana przez system BMS (Battery Management System), który na bieżąco monitoruje ich temperaturę i stopień naładowania. W każdym z kontenerów zainstalowano po 792 ogniwa litowo-jonowe WBLYP400AHA.  Za utrzymanie ich optymalnej temperatury odpowiada system klimatyzacji. Niezależnie od tego, w momencie przekroczenia określonego progu temperatury, moc urządzenia zostaje ograniczona, aby zmniejszyć ilość wydzielanego ciepła. Całość pracy magazynu kontrolowana jest również zdalnie, a osoby odpowiedzialne za bilansowanie energii w sieci mogą na bieżąco definiować aktualne parametry pracy magazynu.
– Usługi systemowe i regulacyjne świadczone na rzecz Operatora Systemu  Przesyłu, w oparciu o LOB, to absolutnie nowe, potencjalne źródło przychodów dla Operatora – powiedział Krzysztof Bączyk, wiceprezes Energi-Operatora odpowiedzialny za obszar innowacji (cytowany w informacji, którą przekazała nam Lidia Serbin-Zuba – rzecznik prasowy Energa-Operator SA).
Na zdjęciu: Elektrownia fotowoltaiczna Grupy Energa w rejonie miejscowosci Przejazdowo niedaleko Gdańska. Fot. Kzimierz Netka.

Grupa Energa ma spore doświadczenia w produkcji energii z odnawialnych źródeł. Posiada duże elektrownie słoneczne – w okolicach Torunia i Gdańska. W Gdyni realizuje unikatowy projekt: Energa Living Lab – „żywe” laboratorium energii, w którym uczestniczą mieszkańcy z około 300 gospodarstw domowych, ucząc się efektywności energetycznej, a także wykorzystywania energii Słońca i wiatru.
Kazimierz Netka