Od sołtysa do prezydenta – poczet dawnych i współczesnych władców stolicy województwa pomorskiego

Kto zasłużył się najbardziej, a kto szkodził…

Jedno z najważniejszych w Europie miast – Gdańsk – wydało swych włodarzy. Dzięki temu, wiadomo, kto i jak rządził tym miastem. Naukowcy przeanalizowali okres niemal od początków istnienia tego miasta. Po kolei, spisano każdego dostojnika, jego poczynania. Razem, „prześwietlono” 227 osób zajmujących stanowiska różnej rangi, ale mających podczas swego życia duży wpływ na losy innych.  Dokument ów, rejestr osób oraz ich dokonań, pod tytułem: „Poczet sołtysów, burmistrzów, nadburmistrzów, przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej i prezydentów Gdańska od XIII do XXI wieku”, obejmuje dziewięć wieków historii miasta.

Publiczna prezentacja tego dzieła odbyła się wieczorem, 25 lutego 2015 roku, w Ratuszu Głównego Miasta Gdańska. Zaproszenie na ten pokaz unikatowej księgi wystosowali m.in.: prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, prezes Oficyny Gdańskiej prof. Janusz Górski, a także prof. Beata Możejko, redaktor naukowy publikacji.

– W 2015 roku będziemy świętować dwudziestopięciolecie ustawy samorządowej, wprowadzonej w życie w roku 1990 i dającej szerokie uprawnienia zarówno społeczeństwu, jak i wybranym w sposób demokratyczny władzom – napisano w zaproszeniu. – W tym czasie można było zauważyć ogromny wzrost zainteresowania historią miasta i jego mieszkańców. Te dwa powody wystarczą, aby na nowo przyjrzeć się biografiom tych, którzy rządzili w Gdańsku w ciągu ostatnich stuleci. Od Hermanna Sapiensa, pierwszego znanego sołtysa Gdańska z początku XIII wieku, aż po obecnego prezydenta Pawła Adamowicza.

Poczet składa się z 14 rozdziałów, ułożonych w porządku chronologicznym i wyodrębnionych przez zmiany polityczno – ustrojowe, do jakich dochodziło w Gdańsku w ciągu dziejów – informuje Biuro Prasowe Kancelarii Prezydenta Gdańska. – Najpierw jest rozdział poświęcony najstarszemu gdańskiemu miastu samorządowemu, lokowanemu na prawie lubeckim, i jego zwierzchnikom – sołtysom. W okresie rządów zakonu krzyżackiego funkcjonowały na obszarze obecnego Gdańska trzy organizmy miejskie: Główne Miasto, Stare Miasto i Młode Miasto, którym poświęcone są kolejne trzy rozdziały. Następny obejmuje okres podległości Gdańska władzy królów polskich. Od końca XVIII wieku aż po II wojnę światową w osobnych rozdziałach przedstawiono osoby stojące na czele władz miejskich w okresie zwierzchności króla pruskiego, burmistrzów pierwszego Wolnego Miasta (okres napoleoński), nadburmistrzów z lat 1814 – 1921 i burmistrzów z lat 1814 – 1918 (okres zwierzchności Prus i Cesarstwa Niemieckiego), prezydentów międzywojennego, drugiego Wolnego Miasta, nadburmistrza i burmistrza z lat 1939 – 1945. Po przejściu Gdańska pod władzę polską w 1945 roku aż po wydarzenia współczesne w kolejnych rozdziałach znalazły się biogramy prezydentów z lat 1945 – 1950, przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej z lat 1950 – 1973 i prezydentów od 1973 roku po dzień dzisiejszy – wynika z materiałów, przekazanych przez Biuro Prasowe.

Na uroczystość pokazu publikacji przybyły osoby, które były prezydentami od 1973 roku: Andrej Kaznowski, Jerzy Młynarczyk, Jerzy Pasiński, Jacek Starościak, Franciszek Jamroż, Tomasz Posadzki oraz współcześnie sprawujący tę funkcję: Paweł Adamowicz. Zabrakło Kazimierza Rynkowskiego.

Skąd się wziął pomysł wydania gdańskiego pocztu? Wzorem była publikacja krakowska tego typu – powiedział prezydent Paweł Adamowicz.

Praca była ciężka. Do powstania dzieła przyczyniło się wiele osób i instytucji. Na przykład, Archiwum Państwowe przygotowywało materiały, mimo że akurat przeprowadzało się do nowej siedziby. Czerpano też z zasobów Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, a zdarzało się że łamano pieczęcie jeszcze nieotwartych testamentów z XVIII wieku – wspominał prof. Joachim Zdrenka.

Dzieło było prawie gotowe dwa dni przed Wigilią. Wtedy nadeszła pora na korektę – wspominała prof. Beata Możejko. – A w Wigilię autorzy nadsyłali teksty z poprawkami.

Poczet został wzbogacony o liczne ilustracje; zarówno w portrety włodarzy Gdańska, jak i liczne ryciny, obrazy, zdjęcia i dokumenty ukazujące ich dokonania.

– Niniejszy poczet, zawierający biogramy wszystkich znanych nam włodarzy nadmotławskiego grodu, jest najbogatszym i najlepiej udokumentowanym jak dotąd kompendium wiedzy na temat elit sprawujących władzę w mieście – zapewnia Biuro Prasowe w imieniu autorów pracy. – Poczet to również pasjonująca historia Gdańska, opowiedziana za pośrednictwem biografii tych, którzy mieli największy wpływ na jego kształt i charakter.

Za stworzenie tego dzieła, podziękowała red. Bożena Olechnowicz, z Telewizji Polskiej. Słowa podziękowania, w imieniu wszystkich gdańszczan pani redaktor skierowała między innymi do autorów, pomysłodawców, sponsorów i do wszystkich, którzy przyczynili się do wydania tej publikacji; pomagali w wyszukiwaniu, gromadzeniu i opracowywaniu materiałów.

Na zakończenie, obecni w Sali Wielkiej Wety poprzedni prezydenci i obecnie sprawujący tę obowiązki, składali swe autografy na publikacjach, dedykując je nabywcom.

Kazimierz Netka