Na zdjęciu: Ekspozycja reprintu Biblii Gutenberga w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie. Fot. Kazimierz Netka.
Zabytek światowej rangi, a nie wszyscy o nim wiedzą, zaś niektórzy udają, że on nie istnieje…
Kto pierwszy wynalazł pismo drukowane? Mówi się, że już Chińczycy… Jednak prym w znacznym przyśpieszeniu drukowania książek wiodą Europejczycy. Jak wygląda jedna z pierwszych w świecie ksiąg drukowanych? Można zobaczyć w województwie pomorskim, w mieście Pelplin, na Kociewiu. Tam, w Muzeum Diecezji Pelplińskiej, znajduje się zabytek sztuki drukarskiej o randze światowej…
Na zdjęciu: Zrekonstruowana prasa drukarska, jakiej prawdopodobnie używano w pracowni Jana Gutenberga w XV wieku. Fot. Kazimierz Netka
W Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie znajduje się unikatowa księga, zwana Biblią Gutenberga. To jedna z pierwszych ksiąg, wykonanych techniką opracowaną przez Jana Gutenberga. Jest to łacińskie wydanie Biblii, dwutomowe. O szczegółach czytamy na stronie internetowej Muzeum Diecezji Pelplińskiej http://www.muzeum.diecezja.org : „Biblia Czterdziestodwuwierszowa lub Biblia Mazarina – pierwsze wydawnictwo dziełowe w Europie wykonane za pomocą druku (przy użyciu czcionki ruchomej). Jest kompletnym wydaniem Pisma Świętego. Została przygotowana do druku i wydrukowana w latach 1452-1455 w Moguncji przez Jana Gutenberga, który był również jej wydawcą.
Biblia wydrukowana została prawdopodobnie w ok. 200 egzemplarzach – 165 na papierze i 35 na pergaminie. Znaki wodne świadczą, że papier grubości od 0,21 do 0,29 mm pochodził z piemonckich papierni.
Trzecia popularna nazwa biblii związana jest z nazwiskiem kardynała Mazarina, z którego biblioteki pochodzi pierwszy opisany przez bibliografów egzemplarz.
Do naszych czasów przetrwało 48 egzemplarzy tej najcenniejszej książki świata, z czego tylko 20 kompletnych. Najwięcej w USA – 14.
Muzeum pelplińskie posiada dwutomową – jedyna w Polsce – wersję na papierze, mającą oryginalną XV-wieczną oprawę, wykonaną przez mistrza Henryka Costera z Lubeki. Całość obejmuje łącznie w dwóch tomach 641 kart zadrukowanych obustronnie w dwóch kolumnach o wymiarach 285 mm x 85 mm, zawierających 40-42 wierszy. Przed II wojną światową biblia przez Warszawę trafiła do Paryża. Stamtąd w 1940 r. wywieziono ją do Londynu, a potem Kanady. Do Pelplina powróciła w 1959 r.” – napisano na stronie internetowej http://www.muzeum.diecezja.org .
Na zdjęciu: Pierwsza strona Wstępu do Biblii Gutenberga w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie. Fot. Kazimierz Netka
W Muzeum Diecezjalnym eksponowany jest reprint tego cennego zabytku, o światowej randze. Warto udać się do tego Muzeum i posłuchać opowiadań przewodników, obejrzeć owo dzieło z bliska. Znajdująca się w Pelplinie na Kociewiu XV-wieczna Biblia, jedna z pierwszych w świecie ksiąg drukowanych wykonanych techniką Jana Gutenberga, jest ciągle za mało znana. Nie znaleziono miejsca na wiadomości o niej w Pomorskim Centrum Informacji Turystycznej, na co zwracaliśmy uwagę w zeszłym roku. A szkoda, że ukrywamy informacje o tej cennej, zabytkowej księdze, bo niewątpliwie przyciągnęłaby ona wielu turystów z zagranicy. Pomorski region stałby się też atrakcyjniejszy dla bogatych biznesmenów, którzy tworzyliby w województwie pomorskim miejsca pracy.
O promocję Biblii Gutenberga dba burmistrz Pelplina, Patryk Demski. Żeby nagłośnić istnienie tej unikatowej księgi, pan burmistrz zaprosił do Pelplina uczestników międzynarodowej konferencji Smart Metropolia, która odbyła się w Gdańsku, w listopadzie 2017 roku. A może Urząd Marszałkowski, odpowiedzialny za promocję regionu, kupi reprint XV-wiecznej Biblii Gutenberga i ten reprint będzie eksponował w Bramie Wyżynnej w Gdańsku – w Pomorskim Centrum Informacji Turystycznej? Pan burmistrz Pelplina, Patryk Demski, obiecuje pomoc. Eksponowanie Biblii Gutenberga – światowego unikatu – wywołałoby spore zainteresowanie u obcokrajowców. Oczywiście, przy tej ekspozycji trzeba napisać, że oryginał XV-wiecznej Biblii Gutenberga znajduje się w Diecezji Pelplińskiej, na Kociewiu.
Może warto takie zadanie wpisać do Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego, a konkretnie – do Regionalnych Programów Strategicznych: w zakresie atrakcyjności kulturalnej i turystycznej – „Pomorska Podróż” i w zakresie rozwoju gospodarczego – „Pomorski Port Kreatywności”.
Sposobność jest do tego doskonała, bo zapewne w wielu miejscach w Europie będą przypominać o rocznicy ważnych, średniowiecznych innowacji w drukarstwie w pracowni Jana Gutenberga – wynalezienia przemysłowej metody drukowania książek. Nikt jednak nie posiada tak cennego drukarskiego zabytku, jaki ma Polska, Pomorze, Kociewie…
W bieżącym roku przypada 570. rocznica założenia drukarni przez Jana Gutenberga. W przyszłym roku zaś minie 60 lat od powrotu pelplińskiej Biblii z Kanady do Polski.
Kazimierz Netka