Na zdjęciu: Prototyp samochodu wodorowego, skonstruowany przez studentów Politechniki Gdańskiej. Fot. Kazimierz Netka
Inteligentne specjalizacje Pomorza (ISP) na rzecz zmniejszania emisji gazów cieplarnianych – powstrzymywania wzrostu średniej temperatury na Ziemi. Lądowe, morskie, w tym zagraniczne działania województwa pomorskiego w ochronie klimatu. Powstaje Pomorska Dolina Wodorowa. W Gdyni podpisano deklarację w tej sprawie.
Pomorskie powoli odchodzi od paliw kopalnych w produkcji energii, w transporcie, a także w przemyśle wypoczynku i czasu wolnego.
Potrzebna jest generalna marszruta ku lepszej sytuacji klimatycznej na Ziemi. Bez wytyczenia wspólnych kierunków działania i zjednoczenia wysiłków, przedsięwzięcia podejmowane przez poszczególne jednostki mogą być mało efektywne, za bardzo rozproszone. Czy w Pomorskiem jest spójna gospodarcza polityka proklimatyczna? Postanowiliśmy to sprawdzić, prosząc w Urzędzie Marszałkowskim o informacje na temat przedsięwzięć realizowanych i planowanych, jeśli chodzi o zapobieganie dalszemu wzrostowi średniej temperatury na Ziemi.
Na zdjęciu: Panele fotowoltaiczne na siedzibie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, obok zabytkowego Kanału Raduni. Fot. Kazimierz Netka.
Pomorskie jest w dość dobrej sytuacji, bo zadania dotyczące ochrony klimatu ma w swej strategii rozwoju, a także w inteligentnych specjalizacjach – wynika z informacji, które przekazali nam Jarosław Kumięga – kierownik Referatu Planowania Energetycznego, Departament Rozwoju Gospodarczego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego i dyrektor Michał Piotrowski – rzecznik prasowy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.
W Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 (http://www.rpo.pomorskie.eu/-/strategia-rozwoju-wojewodztwa-pomorskiego-2020), innowacje na rzecz ochrony klimatu rozumiane jako zasada zrównoważonego rozwoju, już od 2012 roku jest zapisana w strategii województwa jako jedna z zasad ogólnych prowadzenia polityki rozwoju. Oznacza to, że wszystkie podmioty zaangażowane w realizację Strategii powinny się nią kierować. Zasada zrównoważonego rozwoju zgodnie ze strategią oznacza osiągnięcie trwałej poprawy poziomu życia mieszkańców wymaga rozwoju, realizowanego przy zapewnieniu równowagi społecznej, ekologicznej i przestrzennej.
Za jedno z ważniejszych, niejako symbolicznych wydarzeń w chronieniu klimatu przed podwyższeniem się średniej temperatury, można uznać zainstalowanie na dachu jednego z gmachów Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, paneli fotowoltaicznych.
Na zdjęciu: Chińskie panele fotowoltaiczne na dachu jednego z budynków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Fot. Kazimierz Netka.
Na tym symbolicznym urządzeniu jednak się nie skończyło. Pomorskie wyznaczyło sobie cztery inteligentne specjalizacje, w których zamierza się rozwijać. Inteligentne specjalizacje Pomorza (ISP) zawierają wiele innowacji na rzecz ochrony klimatu (https://drg.pomorskie.eu/inteligentne-specjalizacje)
Przypomnijmy, że w Pomorskiem powstały cztery inteligentne specjalizacje:
ISP 1 – Technologie offshore i portowo-logistyczne, a dokładniej: specjalizacja „morska”, w skład której wchodzą: budowa statków i offshore (np. stawianie na morzu m.in. elektrowni wiatrowych), logistyka w portach i na ich zapleczu, wykorzystanie biologicznych zasobów morza;
ISP 2 – Technologie interaktywne w środowisku nasyconym informacyjnie, a dokładniej: specjalizacja „ICT” czyli technologii informacyjnych i komunikacyjnych, zawierająca: rozwiązania ICT dla produkcji i usług, narzędzia ICT służące zarządzaniu przestrzenią miejską, zarządzanie dużymi zbiorami danych, biznesowe wykorzystanie technologii satelitarnych;
ISP 3 – Technologie ekoefektywne w produkcji, przesyle, dystrybucji i zużyciu energii i paliw oraz w budownictwie, czyli specjalizacja „energetyczna”, w skład której wchodzą: produkcja energii odnawialnej, oszczędność energetyczna – rozwiązania i urządzenia, budownictwo efektywne energetycznie;
ISP 4 – Technologie medyczne w zakresie chorób cywilizacyjnych i okresu starzenia, czyli specjalizacja „medyczna”, obejmująca: technologie i urządzenia medyczne, farmaceutyki i kosmetyki, usługi i produkty prozdrowotne.
Źródło ilustracji: Prezentacja przedsięwzięcia strategicznego „Animacja rozwoju obszarów Inteligentnych Specjalizacji Pomorza jako element Procesu Przedsiębiorczego Odkrywania”, autor: dr Karolina Lipińska – Zastępca Dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarczego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.
Ukierunkowanie polityki regionalnej na zrównoważony rozwój (w tym ochronę klimatu) jest wyraźne szczególnie w ISP3: „Technologie ekoefektywne w produkcji, przesyle, dystrybucji i zużyciu energii i paliw oraz w budownictwie”. Oto zakres przedmiotowy ISP3: poprawa efektywności energetycznej w budownictwie i przemyśle; odnawialne źródła energii (OZE), generacja rozproszona i energetyka prosumencka; technologie „smart grid” w dystrybucji energii; magazynowanie energii; środki transportu o napędzie alternatywnym; poszukiwanie, wydobycie i przetwarzanie surowców energetycznych.
Należy jednak podkreślić, że pozostałe trzy specjalizacje również zawierają elementy innowacyjności i wszystkie związane są z obszarem szeroko rozumianej ochrony klimatu.
Ochrona klimatu Ziemi została uwzględniona również w Regionalnym Programie Operacyjnym (RPO) Województwa Pomorskiego na lata 2014 – 2020. Wsparcie finansowe z zasobów RPO mogą uzyskiwać projekty spełniające kryteria przewidziane m.in. w osi RPO nr 1 „Komercjalizacja wiedzy” (poddziałanie 1.1.1 ) oraz w osi 10 „Energia” RPO WP
W ramach poddziałania 1.1.1 osi 1 region zainwestował w 42 projekty mające na celu stworzenie innowacji w ramach projektów z obszarów ISP kwotę ponad 100 mln zł. Innowacyjne projekty wpisujące się w ISP3 otrzymały dofinansowanie w wysokości 17,5 mln zł. Aktualnie trwa ocena 57 wniosków złożonych w ramach trzeciego konkursu do poddziałania 1.1.1 RPO.
W ramach Osi 10 RPO region zainwestował ponad 880 mln zł (wartość projektów ponad 1.320 mln zł) w: kompleksową termomodernizację budynków użyteczności publicznej oraz wielorodzinnych komunalnych budynków mieszkalnych; modernizację oświetlenia zewnętrznego na energooszczędne; przebudowę scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło oraz modernizację źródeł ciepła; stworzenie systemu wsparcia zwrotnego na inwestycje dotyczące termomodernizacji budynków mieszkalnych oraz produkcję energii elektrycznej z odnawialnych źródeł.
Unikatowa jest inicjatywa utworzenia Polskiej Doliny Wodorowej
Deklarację w sprawie powołania Polskiej Doliny Wodorowej podpisano 1 października 2019 roku.
Źródło: Klaster Technologii Wodorowych i Czystych Technologii Węglowych
Pomorskie instytuty, uczelnie oraz fundacje i firmy realizują innowacyjne przedsięwzięcia, mające na celu poprawę ochrony Ziemi przed nadmiernym ociepleniem. Przykładem takich działań jest Projekt „Prom na Zatokę”. Autorami koncepcji projektu są „Eco-Trans Marine” -Fundacja na rzecz Rozwoju Transportu Wodnego oraz biuro projektowe StoGda.
Głównym celem projektu jest budowa promu modułowego. Koncepcja konstrukcyjna przewiduje, że będzie to prom hybrydowy o napędzie elektryczno – gazowym lub wodorowym. Zakłada się całoroczne wykorzystanie promu. Podstawowym celem projektu ma być ekologiczny, ekonomiczny, bezpieczny dowóz pasażerów na trasie Gdańsk – Hel, Gdynia – Hel w sezonie letnim 3-4 miesiące w roku. Według wstępnych planów, statek będzie oferował możliwość przewozu dla 288 pasażerów oraz 72 samochodów. Poza sezonem turystycznym istnieje możliwość takiego przystosowania promu, aby pełnił inne funkcje użytkowe takie jak: dowóz ładunków pomiędzy portami, przewożenie wielkogabarytowych części np. związanych z budową farm wiatrowych, statek – poligon badawczy, wykorzystywany do prowadzenia badań hydrograficznych oraz tworzenia systemów autonomicznych.
Pomorskie działa na rzecz ochrony klimatu w przedsięwzięciach miedzynarodowych. Współrealizuje projekt Smart-Up BSR (https://smartup-bsr.eu/). Celem tego projektu jest wspieranie oddolnych regionalnych innowacji poprzez wzajemne uczenie się i proces przedsiębiorczego odkrywania oraz pomoc regionom w rozwijaniu ich nisz konkurencyjnych, a także w aktualizowaniu ich strategii inteligentnych specjalizacji. Dodatkowo projekt zajmuje się nowymi rozwiązaniami w ważnych społecznie obszarach: zdrowego starzenia się, zmian klimatu, gospodarce obiegu zamkniętego i inteligentnych miast, aby następnie przeskalować je na inne regiony Makroregionu Morza Bałtyckiego. Partnerem projektu jest Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot, jednak z racji powiązania projektu z tematyką inteligentnych specjalizacji Departament Rozwoju Gospodarczego od początku jego trwania jest aktywnie zaangażowany w jego działania.
CIRTOINNO
Kolejnym międzynarodowym przedsięwzięciem na rzecz ochrony klimatu z udziałem województwa pomorskiego, jest projekt Cirtoinno (https://cirtoinno.eu/pl/o-projekcie/). Celem projektu CIRTOINNO jest wzrost innowacyjności firm branży turystycznej oferujących turystyczne usługi zakwaterowania, SPA, gastronomiczne – z obszaru niebieskiej i zielonej gospodarki Południowego Bałtyku poprzez wykorzystanie wybranych elementów gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) – zarówno w oferowanych przez nie usługach i produktach jak i w przyjętych modelach biznesowych. Projekt CIRTOINNO jest współfinansowany z Europejskiego Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg Południowy Bałtyk 2014-2020.
Projekt jest realizowany przez 7 partnerów z 4 krajów z obszarów Południowego Bałtyku: Agencję Rozwoju Pomorza SA (lider projektu – Polska), Kłajpedzka Izba Gospodarcza Przemysłu i Rzemiosła (Litwa), Public Institution Strategic Self Management Institute (Litwa), Agencja Energetyczna Południowowschodniej Szwecji, Instytut Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk (Polska), Regionalne Centrum Badań i Turystyki (Dania), Uniwersytet Linnaeus (Szwecja) – wynika z informacji, które przekazali nam Jarosław Kumięga – kierownik Referatu Planowania Energetycznego, Departament Rozwoju Gospodarczego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego i dyrektor Michał Piotrowski – rzecznik prasowy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.
Na ilustracji: Elektrownia słoneczna Grupy Energa, niedaleko Gdańska. Fot. Kazimierz Netka
Warto podkreślić działania rzecz klimatu podejmowane przez Grupę Energa. Jednym z efektów takich działań jest budowa przez ENERGĘ elektrowni fotowoltaicznych w różnych regionach kraju.
Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: Pulsarowy.pl