Źródła ilustracji: transmisja z webinarium; UMWP.
Ile wart jest twój wynalazek, patent? – odpowiedź, jak go wycenić została udzielona w ramach wspierania rozwoju inteligentnych specjalizacji Pomorza
Jak ustalić cenę firmy, albo jej część? Jak dokonać oszacowania wartości czyjegoś wkładu w przedsiębiorstwo? Problemy z tym występują na przykład wówczas, gdy ta własność jest niematerialna, nierzeczowa, ma postać wkładu intelektualnego w postaci metod technologii produkcji, projektu innowacji, wynalazku czy posiada inną formę prawnie chronioną.
Wiedzę na ten temat dostarczyli przedsiębiorcom pracownicy Referatu Innowacji i Przedsiębiorczości, Departament Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego; Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna; ekspert dr Marek Panfil – podczas zorganizowanego 21 kwietnia 2021 roku webinarium pt. „Wycena technologii”.
To internetowe spotkanie zorganizowane zostało przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego (UMWP) w ramach II cyklu pn.: „Paliwo dla innowacji – czyli jak zwiększyć szansę na komercjalizację!”. Uczestnicy dowiedzieli się jakie istnieją metody wyceny technologii oraz jak dokonuje się tego w praktyce. Ekspert omówił przykłady wyceny startupu technologicznego, a także wycenę wynalazku i know-how. Odpowiedział również na pytania: w jakim celu dokonywana jest wycena technologii, jak dochodzi do komercjalizacji prac B+R (badawczo – rozwojowych), w jaki sposób dokonać sprawozdawczości finansowej oraz jak zabezpieczyć zaciągane zobowiązania.
Do udziału w wydarzeniu „Wycena technologii, organizatorzy zachęcali następującym filmem promocyjnym: https://www.youtube.com/watch?v=pv99AX1Ibzs , na którym Justyna Szybska-Lewandowska z Referatu Innowacji i Przedsiębiorczości, Departament Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego wyjaśniła potrzebę poznawania zdobywania wiedzy, kompetencji niezbędnych dla innowatorów. Zachęciła również do obserwowania strony https://drg.pomorskie.eu/smart-progres , na której zamieszczane są informacje o bieżących wydarzeniach i działaniach, podejmowanych w ramach projektu pt. „Smart Progress”. Skorzystaliśmy z tej propozycji i uczestniczyliśmy w tym zdalnym spotkaniu.
W webinarium 21 kwietnia 2021 roku wzięło udział kilkadziesiąt osób. Prowadziła to spotkanie Jaśmina Zwierz z Gdańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Ekspert, Marek Panfil, omówił m.in. następujące zagadnienia: rodzaje technologii – podstawowe definicje oraz uwarunkowania prawne; różne podejścia stosowane do wyceny technologii i jej cel – komercjalizacja prac B+R, sprawozdawczość finansowa, postępowanie sądowe, zabezpieczenie zaciąganych zobowiązań; metody wyceny technologii – podejście majątkowe, dochodowe, rynkowe; wycena technologii w praktyce – omówienie przykładów wyceny start-upu technologicznego, wyceny patentu oraz know-how.
Ekspert Marek Panfil wyjaśnił znaczenie podstawowych sformułowań. Na przykład, technologia to – według G. Dosi – zbiór wiedzy praktycznej (czerpanej z realnych problemów technicznych i technologicznych), wiedzy teoretycznej (powiązanej z praktyką, ale niekoniecznie stosowanej), know-how, metod, procedur, dobrych i złych praktyk oraz urządzeń technicznych, które stanowią ucieleśnienie osiągnięć rozwoju. Technologia obejmuje wiedzę specjalistyczną, kształtowaną na podstawie wcześniejszych doświadczeń i najnowszych osiągnięć.
Celem technologii jest skoncentrowanie się na okazjach stwarzających możliwości rozwiązywania specyficznych problemów technologicznych, dzięki czemu możliwe staje się pozyskanie wiedzy ukrytej (know-how), prawnie zastrzeżonej, a także mogącej mieć określoną wartość materialną (w zależności od oszacowania wartości własności intelektualnej.
Natomiast własność intelektualna (IP – intelectual property) to wytwory umysłu człowieka i jego inwencji. Własnością tą mogą być np. rysunek, szkic, przedmiot, projekt, książka, plan, słowa piosenki, skomponowana muzyka, program komputerowy, patent itp. Właściciel IP lub inna osoba do tego uprawniona mają możliwość zakazania innym wykorzystywania przedmiotu będącego pod ochroną. Posiadacz IP może bronić swego dorobku przy pomocy prawa własności intelektualnej.
Według eksperta Marka Panfila, na własność intelektualną składają się m.in.: prawo autorskie, prawo własności przemysłowej oraz dorobek konw-how.
Jaka jest wartość tego dorobku, chronionego prawem? Dlaczego dokonuje się wyceny technologii? Otóż, takie szacowanie przeprowadza się np. przy komercjalizacji prac B+R czyli badawczo – rozwojowych; dla potrzeb sprawozdawczości finansowej, postępowań sądowych i w celu zabezpieczenia uregulowania zobowiązań. Oto konkretne cele wyceny technologii, według eksperta Marka Panfila: stalenie ceny dla transakcji pomiędzy zainteresowanymi stronami; ustalenie najwyższej możliwej ceny jakiej może zażądać operator lub właściciel patentu od wskazanego nabywcy; estymacja ceny jaką skłonny byłby zapłacić za patent wskazany kupujący; oszacowanie wartości patentu dla obecnego posiadacza; oszacowanie utraconych przez posiadacza lub operatora patentu korzyści ekonomicznych w związku z określonym zdarzeniem/naruszeniem praw; oszacowanie potencjalnych opłat licencyjnych utraconych przez posiadacza lub operatora patentu w związku z określonym zdarzeniem/bezprawnym użytkowaniem patentu; oszacowanie godziwej ceny rynkowej (FMV) w kontekście transakcji wewnątrz grupy kapitałowej (ceny transferowe); oszacowanie opłat licencyjnych należnych osobom trzecim w transakcjach pomiędzy niezależnym licencjodawcom i licencjobiorcom; oszacowanie pozostałego okresu użytkowania (remaining useful life) dla danego patentu; fairness opinion (perspektywa finansowa) dotycząca wyceny, opłat licencyjnych, transferu oraz finansowania nabycia elementów własności intelektualnej.
Najczęściej celem wyceny technologii są potrzeby związane z komercjalizacją zakończonych prac rozwojowych w jednostkach badawczo-rozwojowych. W ramach komercjalizacji technologii ustala się wartość sprzedaży zewnętrznemu inwestorowi lub aportu (wkładu niepieniężnego) do spółki celowej (SPV, spin-off lub spin-out) przeznaczonej do komercjalizacji w formie licencjonowania lub prowadzenia działalności gospodarczej. Przed przystąpieniem do komercjalizacji własności intelektualnych istnieje często konieczność określenia wartości tych aktywów niematerialnych, wynikającej z przepisów prawa o innowacyjności, w celu określenia kompetencji do rozporządzania nimi przez uczelnie, instytuty badawcze i Polską Akademię Nauk.
Jeśli chodzi o sprawozdawczość finansową to wyceny technologii mogą być dokonywane np. w celu
konieczności ujęcia wartości godziwej przejętych aktywów niematerialnych (w tym technologicznych) w księgach rachunkowych. Takie potrzeby pojawiają się w związku z: ujęciem wartości początkowej aktywów przy rozliczeniu połączenia podmiotów gospodarczych czy realizowanym testem na utratę wartości dla podmiotów stosujących międzynarodowe standardy rachunkowości z wydzieleniem ZCP – zorganizowanej części przedsiębiorstwa – do spółki zależnej.
Przy wycenie, technologia może być rozpatrywana jako element składowy przedsiębiorstwa (najpierw wyceniane przedsiębiorstwo, a potem alokowana wartość do wszystkich aktywów generujących wartość); jako indywidualny składnik, który może funkcjonować niezależnie.
Podczas webinarium ekspert Marek Panfil przedstawił też konkretne przykłady dobrej wyceny przedsiębiorstw, powołując się m.in. na Powszechne krajowe zasady wyceny (PKZW) Zaprezentował wyceny startupu technologicznego, patentu oraz know-how.
Podsumowując, dr marek Panfil stwierdził, że wycena technologii jest ogromnym wyzwaniem i wymaga dużej ostrożności ze strony biegłego. Konieczny jest dobór odpowiedniej metody i precyzyjne zdefiniowanie przedmiotu wyceny. Należy uwzględniać jakość informacji, prognoz finansowych, stawek licencyjnych; trwałość, okres życia danego rozwiązania; koszt kapitału musi odzwierciedlać warunki rynkowe i ryzyko.
Duże zainteresowanie wzbudziła odpowiedz na pytanie, jak uniknąć przeszacowania wartości przedsiębiorstwa, zadane przez prowadząca spotkanie, Jaśminę Zwierz z Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej: Jak zmniejszyć ryzyko przewartościowania przeszacowania wartości technologii?
Trzeba jak najwięcej brać pod uwagę uwarunkowania rynkowe. Zwłaszcza teraz, w pandemii. Trzeba zastanawiać się, czy znajdzie się nabywca. W Polsce nie ma wyceny patentów, na przykład na Giełdzie Papierów Wartościowych, więc trudno je oszacować pieniężnie. Nieco inaczej jest np. w USA, gdzie funkcjonują brokerzy technologii, innowacji, pośredniczący w sprzedaży – wyjaśnił ekspert Marek Panfil.
Z informacji, które przekazała nam Bogna Lesner z Zespołu Projektowego Smart Progress, funkcjonującego w Referacie Innowacji i Przedsiębiorczości Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, wynika, że spotkania tematyczne pt. „Pomorska Podróż” odbywają się i są finansowane w ramach projektu pt. „Smart Progress – Animacja rozwoju obszarów Inteligentnych Specjalizacji Pomorza (ISP) jako element Procesu Przedsiębiorczego Odkrywania”, wspieranego z unijnych zasobów pieniężnych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Oś Priorytetowa 1. Komercjalizacja wiedzy, Działanie 1.1. Ekspansja przez innowacje, Poddziałanie 1.1.1. Ekspansja przez innowacje – wsparcie dotacyjne.
Następne spotkanie: 28 kwietnia 2021 roku, poświęcone będzie ścieżkom komercjalizacji.
Źródła ilustracji: transmisja z webinarium; UMWP.
Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: Pulsarowy.pl