Program troski o trzeźwość w Pomorskiem. Alarmujący raport z badań zagrożenia pijaństwem przedstawiony przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej. Przynajmniej raz w życiu po wódkę sięgnęło 99,7% uczestniczących w badaniu uczniów. Najtrudniej młodzieży nabyć piwo.
Wódka jest kobietą. Alkohol – mężczyzną. Pijaństwo zaczyna się od dziecka.
„Było sobie niegdyś w szkole
Piękne dziecię, zwał się Janek.
Czuł zawczasu bożą wolę,
Ze starymi suszył dzbanek.
Dobry z niego byłby wiarus,
Bo w literach nie czuł smaku”
– to fragment utworu pt. „Kordian” – dramatu, napisanego przez Juliusza Słowackiego. Od tamtego czasu minęło wiele dziesiątków lat; blisko dwa wieki, ale sprawa suszenia dzbanka nadal jest aktualna. Dramaty pisze życie.
Na zdjęciu: Sukces Straży Granicznej: odkrycie magazynu nielegalnego alkoholu. Fot. Morski Oddział Straży Granicznej.
Zwłaszcza teraz, w Sylwestra. Wiele dzieci, nieletnich, zechce „dzbanek” wysuszyć. Na alarm biją samorządy. Napoje wyskokowe można kupić w legalnych sklepach, ale też zaopatrzenie pokątne rozkwita. Na szczęście, sprawcy wpadają. Pod adresem: http://youtu.be/UIUHIv8YatQ można obejrzeć film, obrazujący sukces Morskiego Oddziału Straży Granicznej, która w listopadzie 2014 roku, w Gdyni, na jednej z posesji wykryła blisko 1100 litrów spirytusu bez polskich znaków akcyzy, który miał trafić na trójmiejskie targowiska. Zatrzymali trzech mężczyzn w wieku od 47 do 56 lat. Wszyscy to mieszkańcy woj. pomorskiego.
Inny przykład: w październiku bieżącego roku Policjanci z Komendy Miejskiej Policji w Słupsku, zatrzymali dwóch mężczyzn, podejrzanych o handel i dystrybucję nielegalnego tytoniu oraz alkoholu. Podczas przeszukania samochodu i pomieszczeń gospodarczych policjanci zabezpieczyli 1200 sztuk papierosów, 30 kg krajanki tytoniu oraz 40 litrów spirytusu – wszystko bez polskich znaków akcyzy. Właściciele nielegalnego towaru narazili Skarb Państwa na straty w wysokości ponad 20 tys. złotych. Zatrzymanym grozi wysoka grzywna oraz do 3 lat pozbawienia wolności.
Na zdjęciu: Kolejny sukces: alkohol i tytoń odnalezione przez policję. Fot.: Z Archiwum Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku.
Zagrożenie jest więc duże. Województwo pomorskie podczas ostatniej w 2015 roku sesji sejmiku, przyjęło, wolą radnych, „Wojewódzki program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na rok 2016”. Przyjęta przez pomorski sejmik uchwała, zawiera „Charakterystykę problemów alkoholowych w Polsce oraz w województwie pomorskim”. Oto fragmenty:
„Raport z przeprowadzonego przez Instytut Psychiatrii i Neurologii, na zlecenie Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, w 2011 r. Europejskiego Programu Badań Ankietowych w Szkołach na Temat Używania Alkoholu i Narkotyków (ESPAD) pokazuje, że rozpowszechnienie picia alkoholu przez polską młodzież szkolną jest zbliżone do wskaźników obserwowanych wśród dorosłych. Kontakt z alkoholem ma za sobą 87,3% gimnazjalistów z klas III i 95,2% uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych. W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem napoje alkoholowe piło 62,3% chłopców i 53,1% dziewcząt – gimnazjalistów z klas III oraz 84,9% chłopców i 75,6% dziewcząt – uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych. Odsetek upijających się chłopców jest wyższy w obu grupach, niż dziewcząt, jednak coraz wyraźniej obserwujemy tendencję wyrównywania się zachowań ryzykownych pomiędzy chłopcami i dziewczętami.
Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia młodego człowieka, jak również dla porządku publicznego jest picie w znacznych ilościach, a szczególnie prowadzących do przekroczenia progu nietrzeźwości. Większość badanych na każdym z poziomów nauczania ma za sobą doświadczenie upicia się. W czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem upiło się chociaż raz 36,4% młodszej młodzieży i 54,6% starszych uczniów. W czasie ostatnich 30 dni poprzedzających badanie w stan nietrzeźwości wprowadziło się 21,4% uczniów trzecich klas gimnazjów i 32,3% uczniów klas trzecich szkół ponadgimnazjalnych.
Z raportu końcowego VI edycji badań ESPAD dotyczących używania alkoholu i używania substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną, zrealizowanego w 2015 r. przez ASM – Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. na zlecenie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej wynika, że spożywanie alkoholu jest dużym problemem wśród uczniów pomorskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Ponad połowa (51,5%) uczniów sięgnęła po piwo 20 lub więcej razy w swoim życiu. 8,6% osób piło piwo w takiej ilości w ciągu ostatniego miesiąca. Odsetek uczniów pijących piwo jest porównywalny do tego z poprzedniej edycji badania, jednak dostrzegalny jest niewielki wzrost spożycia piwa w 2015 r. Wino jest najrzadziej spożywanym przez młodzież szkolną alkoholem. Do częstego (ponad 20 razy) picia wina w całym życiu przyznaje się 14,6% uczniów, a 2,5% deklaruje, że spożywało wino w ciągu ostatniego miesiąca. W odniesieniu do danych z badania zrealizowanego w 2011 r. odsetek młodych osób, które próbowały wina jest wyższy. Przynajmniej raz w życiu po wódkę sięgnęło 99,7% uczestniczących w badaniu uczniów. Prawie 37% spośród nich spożywało ten rodzaj alkoholu ponad 20 razy w życiu, a 5,2% w ciągu ostatniego miesiąca.
Porównując wyniki poprzedniej edycji badania dostrzegalny jest wzrost spożywania wódki przez młodzież. W ciągu ostatniego roku 20 lub więcej razy upiło się 11,9% respondentów, a w ostatnim miesiącu 5,1%. Odnosząc zaprezentowane dane do doświadczeń uczniów objętych badaniem ESPAD w 2011 r. dostrzegalny jest wzrost częstości upijania się przez młodzież szkolną. Wpływ na tendencję do picia alkoholu przez młodzież szkolną ma zła atmosfera w ich domu rodzinnym, poczucie braku akceptacji ze strony rodziców, zła sytuacja materialna rodziny, złe samopoczucie w szkole, brak akceptacji przez kolegów i koleżanki ze szkoły, słabe wyniki w nauce Młodzież zdaje sobie sprawę z następstw sięgania po alkohol – picie zbyt często prowadzi do groźnych wypadków (84,3%), przerwanie picia, gdy popadnie się w nałóg, jest bardzo trudne (83,2%), spożywanie alkoholu szkodzi zdrowiu (82,7%) i ma bardzo zły wpływ na życie rodzinne (82,3%) – jednak w dużej mierze wskazuje na duże prawdopodobieństwo wystąpienia pozytywnych skutków, utożsamiając spożywanie alkoholu z dobrą zabawą i odprężeniem. Ponad 46% chłopców i ¼ dziewcząt usiłowało co najmniej 7 razy samodzielnie zakupić alkohol. Najmniejsze problemy sprawiał zakup wina – 88,3% nigdy nie usłyszało odmowy ze strony sprzedawcy. Najtrudniej młodzieży nabyć piwo, gdyż 35,6% uczniów przy próbie zakupu usłyszało odmowę.
Na zdjęciu: Alkohol i tytoń odnalezione przez policję. Fot.: Z Archiwum Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku.
Według danych zawartych w przyjętym przez pomorskich radnych Programie, uzależnienie od alkoholu, jest jednym z poważniejszych problemów pomorskich rodzin oraz jednym z częstszych powodów przyznawania pomocy społecznej. Ze sprawozdania MPiPS03R w roku 2014, wynika że alkoholizm był powodem pomocy i wsparcia w 7 259 rodzinach objętych pomocą społeczną. Tym samym, odsetek rodzin objętych pomocą i wsparciem z powodu alkoholizmu stanowił 10% ogółu rodzin korzystających z pomocy społecznej. W rodzinach objętych wsparciem z tego powodu w roku 2014 żyło w sumie 13 060 osób. Problem uzależnienia od alkoholu jest ponadto, częstym powodem umieszczenia dzieci w pieczy zastępczej. W roku 2014, w różnych formach pieczy zastępczej, zarówno w rodzinach zastępczych jak i placówkach opiekuńczo-wychowawczych umieszczonych zostało w sumie 2 068 dzieci.
Wnioski i rekomendacje zawarte w pomorskim programie antyalkoholowym:
Wyniki badań pokazują, że wśród młodzieży szkolnej naszego województwa ze wszystkich używek zdecydowanie najbardziej popularne i powszechne jest picie alkoholu, a większość uczniów doświadczyła już w swoim życiu upicia się.
Młodzież ma świadomość negatywnych skutków i zagrożeń wynikających ze spożywania alkoholu, jednak o częstości sięgania po alkohol decydują czynniki rodzinne i brak otrzymywanego wsparcia. Należałoby zatem wspierać realizację rekomendowanych programów profilaktycznych w środowisku młodzieży szkolnej oraz działań ukierunkowanych na wzmocnienie kompetencji rodzicielskich.
Badania w grupie uczniów w wieku 15-18 lat ujawniają proces wyrównywania się różnic w rozpowszechnieniu i nasileniu używania alkoholu między chłopcami i dziewczętami, w efekcie zmian obyczajowych. Wprawdzie nadal większość wskaźników jest większa wśród chłopców, niż wśród dziewcząt, to jednak, jeśli ten trend się utrzyma, możemy spodziewać się całkowitego zatarcia różnic w niedalekiej przyszłości. Wydaje się to stanowić wyzwanie dla działalności profilaktycznej, która w większym stopniu powinna być adresowana do dziewcząt.
Rozbudowy wymaga oferta dla młodych ludzi pijących często, w ilościach prowadzących do nietrzeźwości. Wielu z nich nie uda się przekonać do zmiany tego stylu życia, konieczne wydaje się zatem dbanie o minimalizację szkód, do jakich taki styl życia może prowadzić.
Wysoki poziom dostępności napojów alkoholowych w opiniach uczniów w województwie, skłania do zwrócenia bacznej uwagi na kwestie sprzedaży alkoholu niepełnoletnim. Zintensyfikowanie działań kontrolnych w tym zakresie, szczególnie jeśli chodzi o sprzedaż napojów wysokoprocentowych, wydaje się nadal koniecznym uzupełnieniem działań profilaktycznych skierowanych na ograniczanie popytu na napoje alkoholowe wśród młodzieży.
Według danych policyjnych nastąpił wzrost ujawnionych osób dorosłych znajdujących się pod wpływem alkoholu.
Nastąpił spadek liczby ujawnionych małoletnich/nieletnich pod wpływem alkoholu, a jednocześnie wzrost osób nietrzeźwych wśród nieletnich sprawców czynów karalnych.
Spadła ilość przestępstw polegających na rozpijaniu małoletnich osób.
Uzależnienie od alkoholu jest jednym z poważniejszych problemów dotykających pomorskie rodziny. Przez lata wypracowane zostały różne metody przeciwdziałania, zwalczania tego zjawiska oraz system wsparcia uzależnionych i ich rodzin. Niezmiennie jednak problem uzależnień trudno szczegółowo zdiagnozować. Rekomenduje się stały monitoring zjawiska uzależnień od alkoholu i jego wpływu na rodzinę.
Problem uzależnienia od alkoholu jest również powodem umieszczania małoletnich w różnych formach pieczy zastępczej. W celu wsparcia rodzin, istotne jest również wsparcie różnych form pomocy środowiskowej, w tym wsparcie funkcjonowania świetlic socjoterapeutycznych i środowiskowych.
Na zdjęciu: Straż Graniczna: odkrycie magazynu nielegalnego alkoholu. Fot. Morski Oddział Straży Granicznej.
„Wsparcie” dla alkoholizmu w Pomorskiem przychodzi z różnych stron. Spirytus jest produkowany hurtowo nielegalnie, powstają rozlewnie.
Oto sukces Straży Granicznej z listopada 2014 roku:
– Ponad 1500 litrów spirytusu bez polskich znaków akcyzy zabezpieczyli w Gdańsku funkcjonariusze Morskiego Oddziału Straży Granicznej. Towar o wartości około 140 tys. zł przechowywał 50-letni gdańszczanin – poinformował por. SG Andrzej Juźwiak – rzecznik prasowy Komendanta Morskiego Oddziału Straży Granicznej w Gdańsku.
Nielegalny alkohol strażnicy graniczni znaleźli podczas przeszukania jednego z osiedlowych garaży na terenie miasta. Oprócz pięciolitrowych plastikowych butelek ze spirytusem 50-letni mieszkaniec Gdańska przechowywał 1000 zakrętek, 250 arkuszy z naklejkami samoprzylepnymi do oznaczania butelek z alkoholem i półtora kilograma tytoniu. Szacunkowa wartość zabezpieczonego towaru to blisko 140 tys. zł.
Całość została zabezpieczona przez Straż Graniczną, która wszczęła postępowanie przygotowawcze z kodeksu karno – skarbowego. Mężczyźnie grozi kara wysokiej grzywny. Materiał filmowy: http://youtu.be/0bZ_rPTl-hM .
Cel główny pomorskiego „Wojewódzkiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na rok 2016” brzmi: Ograniczenie ogólnego spożycia alkoholu w województwie, zwłaszcza przez młodzież oraz kształtowanie zmiany struktury spożycia na rzecz napojów niskoprocentowych. Czy się uda?Dane Komendy Głównej Policji pokazują, że spożywanie alkoholu przez nieletnich ma tendencję spadkową. W ramach działań profilaktycznych w 2014 roku policjanci ujawnili łącznie 10 146 małoletnich/nieletnich znajdujących się pod wpływem alkoholu; w 2013 ujawniono 12 513, co stanowi spadek o 18,9 %. Należy zaznaczyć, że spożywanie alkoholu przez nieletnich do 18 roku życia w celu wprowadzania się w stan odurzenia traktowane jest jeden z przejawów demoralizacji. W 2014 roku do wytrzeźwienia do pomieszczeń w jednostkach organizacyjnych policji doprowadzonych było 76 191 osób, z czego 70511 mężczyzn i 5680 kobiet, natomiast w 2013 – 86689 osób, 80288 mężczyzn i 6401 kobiet. Natomiast nieletni doprowadzeni w celu wytrzeźwienia do pomieszczeń w jednostkach organizacyjnych Policji to: w 2014 roku 179 osób, a w 2013 – 259 osób. Ze 179 nietrzeźwych nieletnich niemających 18 lat ujawniono 140 chłopców i 39 dziewcząt; w 2013 r. – 259 osób: 220 chłopców i 39 dziewcząt – czytamy w przyjętej przez Sejmik Województwa Pomorskiego uchwały „Wojewódzki program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na rok 2016”.
Kazimierz Netka