Na zdjęciu: Uczestnicy jednej z debat podczas konferencji pt. „Free European Media” w Gdańsku. Fot. Kazimierz Netka.

Jaka jest współczesna cenzura i komu ona przynosi korzyści?

Jeszcze trzy dekady lat temu, w Polsce istniał Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, w skrócie zwany cenzurą. Urząd ten dbał, by nie ukazywały się wiadomości niewygodne dla sprawujących władzę. Na szczęście, to się nie wróci… Na pewno nie wróci? Ona, ta cenzura, prawie nas nie opuściła, ale to nie znaczy, że nie powinniśmy walczyć o swobodę w przekazywaniu wiadomości i o dostęp nie tylko dziennikarzy, ale każdego obywatela, do informacji. Pod tym względem nie jest dobrze.

Fot. Kazimierz Netka

Jak bardzo tłumione jest krytykowanie polityków – o tym trwa dyskusja w Gdańsku – podczas rozpoczętej 15 lutego 2018 roku, dwudniowej, międzynarodowej konferencji pt. „Free European Media”. Udział w tych obradach zgłosiło około 200 osób z różnych krajów. Wśród tego gremium w czwartek, 15 lutego 2018 orku, byli m.in. Harlem Desir – przedstawiciel OBWE ds. wolności mediów, Patrick Penninckx – kierownik działu ds. społeczeństwa informacyjnego Rady Europy, Scott Griffen – zastępca dyrektora International Press Institute, Dominika Bychawska-Siniarska – prawnik Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka – wynika z informacji, przekazanych nam przez Urząd Miejski w Gdańsku.

Fot. Kazimierz Netka

Konferencję Free European Media zorganizowały: Europejska Federacja Dziennikarzy, Rada Europy, Nordic Journalism Centre, Europejskie Centrum Wolności Prasy i Mediów i Międzynarodowy Instytut Prasowy. Wydarzenie wsparli finansowo: Rada Europy, Europejskie Centrum Wolności Prasy i Mediów, Europejska Federacja Dziennikarzy, Europejska Federacja Związków Zawodowych Służb Publicznych. Partnerzy po stronie polskiej to: Europejskie Centrum Solidarności, Miasto Gdańsk, Województwo Pomorskie, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej, Towarzystwo Dziennikarskie. Gospodarzami konferencji Free European Media są: Mieczysław Struk – marszałek województwa pomorskiego, Paweł Adamowicz – prezydent Gdańska, Mogens Blicher Bjerregård – prezydent Europejskiej Federacji Dziennikarzy oraz Basil Kerski – dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności.

Fot. Kazimierz Netka

W czwartek, 15 lutego, przybyłych powitali: Mogens Blicher Bjerregård – prezydent Europejskiej Federacji Dziennikarzy; Basil Kerski, dyrektor ECS, Paweł Adamowicz – prezydent Gdańska, który mówił o czasach z lat 80. ubiegłego wieku, kiedy to działający w podziemiu dziennikarz był jednocześnie drukarzem i kolporterem, a technika produkcji gazet wychodzących poza oficjalnym obiegiem była zbliżona do metody druku w pracowni Jana Gutenberga. Słowa powitania wypowiedzieli tez, podczas swych dość długich wystąpień Patrick Penninckx – szef Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego Rady Europy; Manuel Mateo Goyet – Komisarz Komisji Europejskiej do spraw Gospodarki Cyfrowej i Społeczeństwa.

Fot. Kazimierz Netka

W czwartek przeprowadzono też debaty, w których na scenie w Europejskim Centrum Solidarności zasiadali reprezentanci różnych środowisk. Na temat „Pluralizm tworzy i umacnia demokrację”, mówili: Harlem Désir – OSCE Representative on Freedom of the Media (wygłosił wykład wprowadzający); Patrick Penninckx, szef Departamentu Information Society, Council of Europe (moderator tej debaty); Elda Brogi – koordynator naukowy Centre for Media Pluralism and Media Freedom (CMPF) – European University Instiute; Baris Altintas – MLSA dziennikarz, bloger; Monika Valecic – koordynator Croatian Journalists’ Association; Marton Gergely, HVG Weekly, były redaktor naczelny „Nepszabadsag”. Oto zagadnienia, które poruszono: pluralizm jako motor niezależnych mediów; finansowanie mediów i zachowanie zasady ceny rynkowej; zapobieganie przekształcaniu mediów publicznych w media państwowe; utrzymywanie polityków z dala od redakcji; jak walczyć z uzbrojeniem informacji.

Fot. Kazimierz Netka

Druga debata była na temat: Stan mediów w Polsce. Moderatorem panelu był Mogens Blicher Bjerregård – prezes European Federation of Journalists. Można było wysłuchać wypowiedzi m.in.: Aleksandrę Rybińską – reprezentantkę zarządu Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Tomasza Miłkowskiego – sekretarza do spraw międzynarodowych Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, Krzysztofa Bobińskiego – wiceprzewodniczącego Towarzystwa Dziennikarskiego. Oto poruszane problemy: status mediów w Polsce; bezpłatne media; służba publiczna; utrzymywanie polityków poza miejscem redakcyjnym.

Fot. Kazimierz Netka

Kolejna debata dotyczyła utrzymywania nowych mediów i niezależnego dziennikarstwa poza kontrolą państwa. Moderatorem był Tomasz Wróblewski – polski dziennikarz, były redaktor naczelny „Newsweek Polska”, „Rzeczpospolita” oraz „Wprost”. Według programu, uczestniczyli w niej: Wout van Wijk – dyrektor News Media Europe, Maja Vasic-Nikolic – koordynator projektu Independent Journalists’ Association of Serbia; Jean Philip de Tender – dyrektor Media at European Broadcasting Union; Gulnara Akhundova – szef Departamentu Global Response at International Media Support, Galina Arapova – dyrektor Mass Media Defence Centre. Poruszono następujące zagadnienia” prywatne media i rozwój nowych rynków; oszczędzanie mediów publicznych jako jednego z filarów liberalnej demokracji; czy duże giganty internetowe mogą być skutecznie regulowane na poziomie krajowym?; innowacyjni młodzi ludzie – jaki jest ich wpływ?; przyszłość dziennikarstwa śledczego.

Wieczorem odbyła się rozmowa z Lechem Wałęsą, byłym prezydentem Polski i laureatem Pokojowej Nagrody Nobla. Rozmowę przeprowadził Grzegorz Nawrocki, były dziennikarz Telewizji Polskiej.

Na zakończenie w programie były wystąpienia: Mieczysława Struka – marszałka województwa pomorskiego i Mogensa Blichera Bjerregårda – prezydenta Europejskiej Federacji Dziennikarzy – European Federation of Journalists.

Fot. Kazimierz Netka

W piątek, 15 lutego 2018 roku, na początek zaplanowana jest debata pt. „Standardy etyczne i autocenzura”. Wykład wprowadzający wygłosi Matthew Caruana Galizia – laureat nagrody Pulitzera. Moderatorem panelu będzie Kjersti Løken Stavrum, CEO Tinus. W tej debacie udział zapowiedzieli: Marilyn Clark – profesor Uniwersytetu Malta; Tom Law – dyrektor Communication, Ethical Journalism Network; Marina Tuneva – dyrektor Media Ethics Council Macedonia. Oto zagadnienia do omówienia: udoskonalanie rad prasowych w całej Europie; jak radzić sobie z fałszywymi wiadomościami i manipulacjami; autocenzura; czy działają kodeksy postępowania?

Fot. Kazimierz Netka

W debacie pt. „Jak ustawodawstwo narusza wolność mediów” wykład wstępny wygłosi Scott Griffen – dyrektor International Press Institute. Moderatorem będzie Silvia Chocarro – starszy konsultant IFEX. Udział wezmą: Zuzanna Rudzińska-Bluszcz – koordynatorka sądowych postępowań strategicznych w Biurze Rzecznika Praw Obywatleskich; Freja Wedenborg – dziennikarka; Jodie Ginsberg – CE Index of Censorship, Flutura Kusari – doradca prawny European Centre for Press & Media Freedom Oto problematyka dysputy: mapowanie naruszeń mediów; wpływ platformy bezpieczeństwa Rady Europy; nadzór – nowoczesny sposób nękania mediów; ustawodawstwo medialne na niewłaściwym torze; praktyczne wsparcie prawne dla dziennikarzy stojących przed procesami sądowymi.

Fot. Kazimierz Netka

Na zakończenie, o wnioskach i celach na przyszłość odbędzie się rozmowa z udziałem Patricka Penninckx – szefa departamentu Information Society, Council of Europe; Galiny Arapovej – dyrektor Mass Media Defence Centre; Scotta Griffe – International Press Institute; Mogensa Blichera Bjerregårda – prezydenta European Federation of Journalists – wynika z informacji, przekazanych nam przez Biuro Prasowe Kancelarii Prezydenta Gdańska.

A jak jest z niezależnością dziennikarzy i redakcji w Pomorskiem? Media są uzależnione od tych, którzy mają pieniądze na reklamy. Na krytykę ogłoszeniodawców zdecyduje się mało która redakcja.

Finansowy rodzaj cenzury to nie wszystko. Można odnieść wrażenie, że są jeszcze innego rodzaju naciski na media w Pomorskiem. Niestety, są to naciski typu faszystowskiego. Można odnieść wrażenie, że faszyści kaszubscy usiłują wpływać na media publiczne: na publiczne, państwowe Radio Gdańsk i na publiczną, państwową telewizję: TVP Gdańsk.

To są bardzo ostre zarzuty, jednak wiele jest symptomów istnienia tego rodzaju cenzury. Na szczęście, faszystów (kaszubskich) jest niewielu. Najwyżej dziesięciu. No, może ciut więcej… Ale, niebezpieczeństwo jest ogromne, bo są to działania na szkodę innych społeczności Pomorza, o mniejszej liczbie obywateli niż liczy ich społeczność kaszubska…

Kazimierz Netka