Na zdjęciu: Zakończenie spotkania w RDLP Gdańsk. Fot. Kazimierz Netka.
Pierwszymi gośćmi ze Skandynawii byli w Pomorskiem Goci – przybyli tu na początku naszej ery. Teraz gościmy leśników z Południowej Szwecji. Ta tradycja odwiedzin liczy więc już blisko 2 000 lat…
Od wielu lat trwa współpraca Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych (RDLP) w Gdańsku z jej szwedzkim odpowiednikiem: Szwedzkiego Zarządu Lasów Region Południe – Skogsstyrelsen Region Syd (Zarząd Leśnictwa Region Południe). Wyniki dotychczasowej kooperacji podsumowano 18 kwietnia 2018 roku w siedzibie RDLP w Gdańsku, przy ul. Rogaczewskiego. Delegacji szwedzkiej przewodniczyła Johanna From – dyrektor Regionu Południe Szwedzkiego Zarządu Lasów. Stronie polskiej przewodniczył Bartłomiej Obajtek – dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku.
Fot. Kazimierz Netka
Jak podkreślił dyrektor Bartłomiej Obajtek, witając uczestników spotkania, to, że Polska ma obecnie unikatowe w skali europejskiej, lasy, to wynik wytężonej, trwającej dziesiątki lat pracy leśników i niskich kosztów tej pracy. Efektem tego jest znaczny wzrost zalesienia kraju, w porównaniu do stanu, z roku 1945. Zalesienie wzrosło o 10 punktów procentowych, z 20 procent do prawie 30 procent w ciągu 60 lat. Dyrektor Bartłomiej Obajtek podkreślił, że dokonania leśników nie zawsze są doceniane.
Fot. Kazimierz Netka
Teraz przyszedł czas na zagospodarowanie tego majątku. W zarządzie polskich leśników jest obszar Polski wielkości 8 milionów hektarów. Lasy w naszym zarządzie są każdego; każdy ma prawo do tych lasów wejść, jeśli nie są to lasy chronione – powiedział dyrektor Bartłomiej Obajtek. Zarządzanie lasami to również dbanie o to, by je udostępniać ludziom. Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Polsce odpowiadają za inwestycje na rzecz edukacji w zakresie przyrody. Lasy Państwowe za własne pieniądze budują obiekty, także służące turystyce.
Fot. Kazimierz Netka
Kluczowe są wartości związane z ekologią, wartości społecznymi i gospodarką – mówiła podczas spotkania w RDLP Gdańsk Johanna From – dyrektor Regionu Południe Szwedzkiego Zarządu Lasów. Te wszystkie trzy wartości mogą zyskać dzięki lasom – dodała. Musimy dołożyć wszelkich starań, by obywatele lepiej rozumieli to, czym się zajmujemy, jako leśnicy, by wiedzieli, jaką wartość mają lasy i leśnictwo. By rozumieli, dlaczego czasami wymagane jest ścinanie drzew. Istotne jest by Szwedzki Zarząd Lasów lepiej wsłuchiwał się w to, co obywatele mówią. Mamy bowiem do czynienia z obywatelami wykazującymi się coraz większa wiedzą, ale nie zawsze akceptują to, co robimy, więc jest potrzebny z obywatelami dialog…
Fot. Kazimierz Netka
O stanie polskich i pomorskich lasów mówił też Piotr Neubauer – kierownik ds. Koordynacji Wdrażania Projektów Rozwojowych RDLP w Gdańsku, wskazując na różnice między polską i szwedzką administracją leśną. Jedna z najistotniejszych odmienności jest w strukturze własnościowej lasów. W Polsce około 80 procent z nich należy do państwa. Reszta – jest własnością prywatną, a także komunalną. W Szwecji proporcje są odwrotne – najwięcej lasów jest prywatnych. U nas granice nadleśnictw i RDLP nie pokrywają się z granicami jednostek administracyjnych (gmin, powiatów, województw). W Szwecji nie ma rozbieżności w tym zakresie. To nas odróżnia, co nie przeszkadza we współpracy.
Fot. Kazimierz Netka
Jak polsko – szwedzkie współdziałanie leśników przebiega – przedstawił nam Jerzy Krefft – rzecznik prasowy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku. Oto Kalendarium współpracy: Grudzień 2007 roku: Spotkanie w Sulęczynie leśników Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku oraz Szwedzkiego Zarząd Lasów (Skogsstyrelsen) wraz z przedstawicielami innych instytucji wspierającymi rozwój współpracy. Na spotkaniu tym postawiono tezę, że „ochrona wartości przyrodniczych jest tak samo ważna jak produkcja drewna.”
Fot. Kazimierz Netka
Lata 2010 – 2013: wsparcie z Unii Europejskiej w ramach programu współpracy transgranicznej Południowy Bałtyk 2007 – 2013. Projekt pod nazwą „Hardwoods Are Good” ukierunkowany na wspieranie przedsiębiorców w łańcuchu przerobu drewna liściastego w Regionie Południowego Bałtyku. Podstawowe działania były nakierowane na wspieranie przedsiębiorców leśnych i obejmowały seminaria, warsztaty, publikacje, budowanie platform wymiany wiedzy i informacji oraz budowę świadomości znaczenia sektora leśnego pośród instytucji otoczenia biznesu. Podstawowym rezultatem realizacji w/w projektu była identyfikacja metodologii organizacyjnych i procesowych stosowanych w sektorze leśnym w ościennych krajach. Realizowane prezentacje związane z polskim modelem leśnictwa zaowocowały rozpoczęciem prac nad nowymi zagadnieniami, mowa tu między innymi o problematyce związanej certyfikacją przedsiębiorców leśnych oraz o wykorzystaniu olejów pochodzenia roślinnego w układach tnących.
Fot. Kazimierz Netka
Lata 2013 – 2015: pozyskanie wsparcia na projekty pt. „Nature Hardwoods” oraz „Hardwoods Ecotourism”, które znalazły swoje finansowanie w ramach funduszy kapitału zalążkowego Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego oraz Instytutu Szwedzkiego. Ich realizacja zaowocowała rozpoczęciem 1 lipca 2016 roku projektu „Attractive Hardwoods” dofinansowanego w ramach Programu Interreg Południowy Bałtyk 2014 – 2020.
Fot. Kazimierz Netka
Lata 2016 – chwila obecna: Komisja Europejska kreśląc ramy prawno – organizacyjne wdrażania Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego, w szczególności Programu Południowy Bałtyk 2014 – 2020 wskazała, że na terenie otaczającym Morze Bałtyckie istnieje z jednej strony wielki potencjał związany z terenami leśnymi, a z drugiej strony tereny te są niewystarczająco wykorzystane w kontekście ruchu turystycznego poza miesiącami letnimi.
Fot. Kazimierz Netka
Dzięki wypracowanym rozwiązaniom, możliwe było przygotowanie spójnej i kompleksowej odpowiedzi na tak postawiony problem w postaci ww. projektu tj. “Najlepsze praktyki w rozwoju turystyki, marketingu i zrównoważonego zarządzania atrakcyjnych lasów liściastych”. Projekt realizowany jest obecnie przez międzysektorowe i międzynarodowe partnerstwo angażujące litewskie, polskie i szwedzkie organizacje działające w dziedzinie leśnictwa, ochrony przyrody, turystyki oraz przy udziale właścicieli gruntów.
Fot. Kazimierz Netka
Reasumując, po dekadzie prowadzenia działań nakierowanych na rozwój tego typu kooperacji można jednoznacznie stwierdzić, że polski model zrównoważonego leśnictwa jest nie tylko ciekawy ale i godny naśladowania. Szereg delegacji zagranicznych odwiedzających teren RDLP w Gdańsku w ubiegłych latach potwierdza taką tezę. Przedstawiciele Niemiec, Szwecji, Danii, Holandii, Litwy, Finlandii, Norwegii, Rosji mieli niejednokrotnie okazję na miejscu przekonać się o jakości pomorskich lasów i wartości pracy pomorskich leśników – poinformował nas Jerzy Krefft – rzecznik prasowy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku.
Na tym nie koniec. 18 kwietnia 2018 roku, podczas podsumowania kolejnej wizyty szwedzkich leśników w Pomorskiem, zaczęto mówić o rozszerzeniu współpracy. Ma ona dotyczyć m.in. dzielenia się doświadczeniami w zakresie usuwania skutków kataklizmów przyrodniczych. Taka nawałnica, jaka zniszczyła polskie, w tym pomorskie lasy w sierpniu 2917 roku, w Szwecji wydarzyła się 13 lat temu. Warto więc z przemyśleń Szwedów skorzystać. O problemach zmian klimatu tez powinniśmy rozmawiać – mówili Szwedzi, podczas spotkania w RDLP w Gdańsku.
Delegacja szwedzkich leśników sadziła drzewka w Nadleśnictwie Lipusz – gdzie nawałnica dokonała w zeszłym roku dużych zniszczeń. Odwiedzili też Marszewo (niedaleko centrum Gdyni) – gdzie powstaje piękny, nowoczesny ośrodek edukacji leśnej.
Fot. Kazimierz Netka
Tworzenie takich miejsc rekreacji, wypoczynku, a także infrastruktury służącej wypoczynkowi i relaksowi w lasach, sprzyja do tworzenia produktów turystycznych. O tym mówił, podczas spotkania w RDLP Gdańsk, Ola Runfors ze Szwedzkiej Agencji Leśnictwa (Swedish Forest Agency – Skogsstyrelsen), lider projektu, przedstawiając prezentację pt. „Attractive Hardwoods”. Podkreślił, że starając się o dofinansowanie, trzeba bardzo głęboko i wnikliwie analizować programy finansowania projektów z zasobów Unii Europejskiej. Realizowany obecnie projekt kosztuje 1,4 miliona euro – tyle wynosi jego całkowity budżet. Projekt dotyczy wykorzystania turystycznego lasów liściastych nad Bałtykiem, w tym w Polsce. W realizacji tego projektu bierze udział kilku partnerów; 3 ze Szwecji, 2 z Polski. Są tez partnerzy wspierający. Opracowywane są narzędzia do urzeczywistniania zamierzeń,. Chodzi m.in. o zagadnienia związane z polowaniami, ale też z obserwacjami ptaków. Chodzi o zwiększenie liczby turystów odwiedzających lasy i pełne wykorzystanie potencjału obszarów leśnych – powiedział Ola Runfors.
Fot. Kazimierz Netka
Zdaniem Zbigniewa Popławskiego z RDLP Gdańsk, trzeba w większym stopniu wykorzystać turystów i organizacje turystyczne do przekazywania wiedzy o lasach.
W pomorskich lasach znajdują się obiekty niezwykle cenne dla Skandynawów. To ślady pobytu Gotów na Pomorzu, np. kręgi kamienne, zbudowane właśnie przez Gotów, przybyłych na Pomorze ze Skandynawii w pierwszych wiekach naszej ery.
Kazimierz Netka