Fot. Kazimierz Netka.
Szkoła Morska z Tczewa na Kociewiu to był cenny prezent dla Gdyni, 4-letniego miasta
Fot. Kazimierz Netka.
10 lutego 1920 roku, generał Józef Haller, wykonując postanowienia Traktatu Wersalskiego, objął w imieniu Polski tereny nad Zatoką Gdańską i nad otwartym Bałtykiem. Symbolem tego były zaślubny z morzem, najpierw w Pucku, a następnego dnia: 11 lutego 1920 roku – w ówczesnej Wielkiej Wsi, dzisiejszym Władysławowie.
W ten sposób Polska odzyskała dostęp do Bałtyku, po blisko 150 latach zaborów – wykorzystywania Pomorza przez Prusy. W ślad za generałem Józefem Hallerem przybywali nad Zatokę Gdańską i nad otwarty Bałtyk najmądrzejsi Polscy (z terenów na wschód, południe i na południowy zachód od Gdańska), by ratować ten region z biedy, do jakiej doprowadził pruski zaborca, w ciągu blisko półtora wieku. Jednocześnie ci przybysze (a później również ich potomkowie) stali się oni twórcami unikatowej na skalę świata, nowej cywilizacji: Cywilizacji Mądrości i Wolności.
Jedno z najważniejszych dokonań tej Cywilizacji złożonej z osób przybyłych z innych stron kraju, to u powołanie Szkoły Morskiej w Tczewie, zbudowanie Gdyni, natomiast kilkadziesiąt lat później, ta Cywilizacja w lecie 1980 roku, na Żuławach w Gdańsku i w Tczewie zainicjowała krzewienie możliwości odzyskiwania wolności przez wiele krajów w Europie środkowowschodniej i doprowadziła do powstania NSZZ Solidarność.
Wróćmy do czasów sprzed 105 lat i odzyskania przez nasz kraj dostępu do Bałtyku. Zaistniała wówczas możliwość posiadania prze Polskę światowej żeglugi. Musieliśmy więc zadbać o kształcenie morskich kadr. Dlatego, jeszcze w 1920 roku, w czerwcu, zapadła decyzja o powołaniu Szkoły Morskiej, w Tczewie, na Kociewiu.
Fot. Kazimierz Netka.
Nieco ponad 10 lat później, czteroletnie miejskie dziecko: czyli Gdynia (posiada prawa miejskie od 4 marca 1926 roku), otrzymało unikatowy, ale niezwykle wartościowy prezent, pochodzący z Kociewia: bardzo dobrze prosperującą, wspaniale rozwiniętą uczelnię: właśnie Szkołę Morską. To był chyba najcenniejszy dar, jaki Gdynia kiedykolwiek otrzymała. Od początku swego istnienia w Gdyni, czyli od 1930 roku, ta uczelnia kapitanów żeglugi wielkiej, miała nazwę: Państwowa Szkoła Morska. Potem istniała jako Akademia Morska, a od 2018 roku mamy Uniwersytet Morski w Gdyni.
Historię tę przypomnieliśmy sobie w poniedziałek, 8 grudnia 1925 roku, podczas obchodów Grudniowego Święta Uniwersytetu Morskiego w Gdyni – dokładnie w 105 lat od pierwszych wykładów w Tczewie – od inauguracji roku akademickiego w poprzedniczce Uniwersytetu Morskiego.
Fot. Kazimierz Netka.
Dlaczego dopiero 8 grudnia 1920 roku rozpoczęły się zajęcia w Szkole Morskiej w Tczewie, a nie np. 1 września czy 1 października? Wyjaśnił to, prowadzący uroczystość w Uniwersytecie Morskim, red. Aleksander Gosk – pracownik tego Uniwersytetu, zastępca dyrektora Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, honorowy członek Stowarzyszenia Kapitanów Żeglugi Wielkiej:
W 1920 roku trwała wojna z Rosją. Ci, którzy chcieliby studiować w Szkole Morskiej w Tczewie, walczyli przeciw bolszewikom, broniąc Polski, która w 1918 roku odzyskała niepodległość. Dopiero po tej wojnie przeciw Rosji sowieckiej, która zaatakowała nasz kraj, przyszli kapitanowie żeglugi wielkiej oraz inni miłośnicy żeglugi, mogli przystąpić do nauki w Szkole Morskiej, a jej kadra profesorska – do nauczania słuchaczy sztuki marynarskiej.
Jest jeszcze jeden powód świętowania 8 grudnia:
– Zwyczaj ten nawiązuje do wydarzeń z Tczewa, gdzie podczas inauguracyjnego rozpoczęcia pierwszego roku szkolnego 8 grudnia 1920 roku na budynku szkoły podniesiono banderę narodową, ponieważ Uczelnia nie dysponowała jeszcze statkiem szkolnym. Święto to upamiętnia wydarzenia sprzed 105 lat, kiedy to 8 grudnia 1920 roku odbyła się pierwsza inauguracja roku szkolnego w Szkole Morskiej w Tczewie – uczelni, która dała początek dzisiejszemu Uniwersytetowi Morskiemu w Gdyni, najstarszej morskiej uczelni w Polsce. Tego samego dnia dziesięć lat później, w roku 1930, uroczyście poświęcono nowy gmach szkoły w Gdyni, do którego przeniosła się już jako Państwowa Szkoła Morska w Gdyni – wyjaśniła dr Zuzanna Szwedek-Kwiecińska – rzecznik prasowy Uniwersytetu Morskiego w Gdyni.
Fot. Kazimierz Netka.
Święto 8 grudnia 2025 roku w Uniwersytecie Morskim w Gdyni, to była wspaniała uroczystość, a brali udział w tym wydarzeniu reprezentanci rządu, parlamentarzyści, dyplomaci, naukowcy; z kraju i z zagranicy. Obecne były też panie: Anna Kleinschmidt – dyrektor oraz Anna Sommer-Smolińska – wicedyrektor I Liceim Ogólnokształcącego w Tczewie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Tczewie, znajdującego się w gmachu po Szkole Morskiej.
Fot. Kazimierz Netka.
Nagranie wypowiedzi podczas inauguracji oraz powitanie gości:
Źródło nagrania: Kazimierz Netka
Oto relacja z uroczystości 8 grudnia 2025 roku, przekazana nam przez dr Zuzannę Szwedek-Kwiecińską – rzeczniczkę prasową Uniwersytetu Morskiego w Gdyni:
Dzisiejsze obchody Święta Szkoły zostały zainaugurowane punktualnie o godzinie 8:00. Zgodnie z wieloletnią uczelnianą tradycją, na pochyłym maszcie gmachu głównego Uczelni, w takt Mazurka Dąbrowskiego, uroczyście podniesiono polską banderę. Ceremonię otworzyło wprowadzenie sztandaru Uczelni oraz bandery Polskiej Marynarki Handlowej, w asyście Kompanii Reprezentacyjnej Uniwersytetu Morskiego w Gdyni oraz Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej.
W krótkiej, lecz niezwykle podniosłej uroczystości, udział wzięły władze Uczelni, dostojny Senat, pracownicy, studenci, doktoranci oraz absolwenci Uniwersytetu Morskiego w Gdyni.
Najstarsza tradycja naszej Uczelni sięga 105 lat wstecz, do czasów Szkoły Morskiej w Tczewie. Wówczas młodzi adepci, nierzadko uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej, aby zainaugurować działalność szkoły, wznieśli na jej budynku polską banderę – symbol marynarskiej tożsamości. Banderę podniesiono na budynku, gdyż placówka nie dysponowała jeszcze własnym statkiem.
Poranną część obchodów zwieńczyła defilada Kompanii Reprezentacyjnej Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, odbywająca się przy akompaniamencie Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej.
Tą podniosłą ceremonią oficjalnie społeczność akademicka Uniwersytetu Morskiego w Gdyni rozpoczęła tegoroczne obchody Święta Szkoły.
Następnie o godz. 9 rano odbyła się uroczysta msza św. w intencji pracowników, studentów, doktorantów oraz absolwentów Uczelni. W tym roku msza św. odbyła się w uczelnianej kaplicy znajdującej się w budynku Wydziału Mechanicznego. Liturgii towarzyszyło nadanie imienia kaplicy św. Piotra, Apostoła, patrona rybaków oraz marynarzy.
Mszy św., która rozpoczęła się o godz. 9:00 przewodniczył Biskup Pomocniczy Archidiecezji Gdańskiej Jego Ekscelencja ks. dr Wiesław Szlachetka. Liturgię prowadzili także Archidiecezjalny Duszpasterz Ludzi Morza, Kapelan Uniwersytetu Morskiego w Gdyni Ojciec dr Edward Pracz i Proboszcz parafii Świętej Rodziny w Gdyni Ks. Kanonik mgr lic. Mariusz Dziarmaga.
O godz. 11 odbyło się uroczyste posiedzenie Senatu Uniwersytetu Morskiego w Gdyni w Auli im. T. Meissnera. W posiedzeniu udział wzięli członkowie Senatu, przedstawiciele Rady Uczelni, pracownicy, studenci, absolwenci i zaproszeni goście.
Fot. Kazimierz Netka.
JM Rektor Uniwersytetu Morskiego w Gdyni prof. dr hab. inż. kpt. ż.w. Adam Weintrit, po powitaniu wszystkich uczestników wydarzenia wygłosił okolicznościowe przemówienie. JM Rektor podsumował najważniejsze wydarzenia mijającego roku, wskazał, że był to rok przełomowy dla Uczelni, w czasie którego przyznane zostały środki finansowe na budowę następcy „Daru Młodzieży”:
Nagranie wypowiedzi JM Retora prof. Adama Weintrita:
Źródło nagrania: Kazimierz Netka
Rok 2025 niewątpliwie upłynął pod znakiem licznych zebrań, spotkań, wyjazdów oraz dyskusji z przedstawicielami rządu RP, Sejmu, Senatu, a także z ekspertami zaangażowanymi w plany związane z budową następcy „Daru Młodzieży”. Tematowi bacznie przyglądały się i komentowały go media. Od początku tego roku projektowi towarzyszyło ogromne wsparcie, które nasza Uczelnia otrzymywała od wielu różnych środowisk, instytucji, organizacji, od dziennikarzy. W całym procesie niezwykle aktywnie wspierali nas także Parlamentarzyści (…).
Mamy ambitny plan, by nowy statek oddać studentom już w 2028 roku i chociaż nowa jednostka będzie wyposażona w najnowsze technologie, to przyszłych oficerów floty handlowej, studentów Uczelni, a także uczniów szkół średnich o profilach morskich nadal czeka tradycyjny trening morski z użyciem mięśni, z wykorzystaniem młodzieńczej sprawności i tężyzny fizycznej, w tym nauka pływania pod żaglami.
JM Rektor prof. Adam Weintrit zwrócił uwagę słuchaczy, iż rok 2025 obfitował w zawieranie, a także pogłębianie dotychczasowych współprac krajowych i zagranicznych, umacniając tym samym pozycję Uczelni w międzynarodowym środowisku morskim, skupiającym zarówno ludzi biznesu, jak i nauki:
Fot. Kazimierz Netka.
Na przestrzeni zaledwie kilku miesięcy prowadziliśmy u nas rozmowy z przedstawicielami: Albanii, Angoli, Belgii, Filipin, Finlandii, Francji, Holandii, Indii, Japonii, Malezji, Niemiec, Nigerii, Singapuru, Tajwanu, Stanów Zjednoczonych, nie wymieniając już 83 państw, których przedstawiciele uczestniczyli w czerwcowej Konferencji TransNav. Obecność naszej Uczelni w międzynarodowym środowisku naukowym jest kluczowa dla dalszego rozwoju Uniwersytetu. Stąd nasze regularne, aktywne uczestnictwo oraz organizacja wydarzeń o charakterze międzynarodowym.
W swoim przemówieniu JM Rektor zaakcentował również współpracę z Miastem Gdynia – siedzibą Uniwersytetu Morskiego:
Jesteśmy Uniwersytetem, którego siedziba mieści się w Gdyni, a nazwa miasta znajduje się w nazwie Uczelni, co jest dla nas powodem do dumy i zadowolenia. Związki miasta z Uczelnią przejawiają się we współpracy, którą od lat podejmujemy z władzami i mieszkańcami Gdyni, a nasi absolwenci często po ukończeniu studiów decydują się pozostać w mieście, z nim też wiążą swoją karierę zawodową. Niewątpliwie port, stocznia i nasza Uczelnia odegrały w Gdyni rolę miastotwórczą.
Fot. Kazimierz Netka.
Następnie Wojciech Gąsowski, Dyrektor Departamentu Edukacji Morskiej odczytał list okolicznościowy przekazany przez Wiceministra Infrastruktury dr. Arkadiusza Marchewkę, w którym Wiceminister przypomniał, że:
W dniu 30 września Rada Ministrów przyjęła uchwałę ustanawiającą program wieloletni pn. „Budowa statków dla uczelni morskich w latach 2025-2029”, na podstawie którego zostanie wybudowany następca legendarnej fregaty „Dar Młodzieży”, czwarty w sztafecie nowy żaglowiec szkolny.
Dodał również, że: 31 października Prezes Rady Ministrów polecił Ministrowi Finansów i Gospodarki przekazanie Uczelni skarbowych papierów wartościowych o nominalnej wartości 73 milionów złotych. W ciągu najbliższych dni środki znajdą się w dyspozycji Uniwersytetu Morskiego w Gdyni i pokryją pierwsze koszty tej wartej w sumie 350 mln zł inwestycji.
Nagranie wypowiedzi dyrektora Wojciecha Gąsowskiego i wicewojewody Emila Rojka:
Wypowiedzi Pan Dyrektor z Ministerstwa i Pan Wicewojewoda
Źródło nagrania: Kazimierz Netka
Fot. Kazimierz Netka.
Kolejno głos zabrał Wicewojewoda Pomorski, Emil Rojek, który w swoim wystąpieniu podkreślił w jak wielu obszarach kształci Uniwersytet Morski w Gdyni, i jak prężnie rozwija swoją działalność w zakresie kształcenia, dostarczając ekspertów w różnych dziedzinach gospodarki morskiej, w tym do sektorów branży offshore. Dodał również, iż: Wierzy w to, że dalszy rozwój Uczelni umożliwi nam wszystkim, nie tylko Pomorzu, ale i całemu krajowi skuteczne podążanie za dynamicznie zmieniającą się gospodarką morską w świecie.
W trakcie uroczystości Mistrz Ceremonii, Aleksander Gosk odczytał również list okolicznościowy nadesłany przez Minister Edukacji, Barbarę Nowacką, która złożyła życzenia gratulacji i dalszych sukcesów całej społeczności akademickiej.
Podczas uroczystego posiedzenia Senatu tradycyjnie wręczono nagrody i odznaczenia.
Fot. Kazimierz Netka.
Święto Szkoły zakończył uroczysty Apel Pamięci, podczas którego społeczność akademicka Uniwersytetu Morskiego w Gdyni wspomniała tych, którzy na trwałe wpisali się w historii Uczelni i dzięki którym możemy dzisiaj być częścią wspólnoty akademickiej i obywatelami niepodległego kraju.
Tym symbolicznym aktem społeczność Uniwersytetu uczciła dyrektorów, wykładowców, pracowników, studentów i absolwentów Szkoły Morskiej w Tczewie i Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, którzy odeszli na wieczną wachtę, polegli na polu chwały lub zginęli śmiercią marynarza – napisała dr Zuzanna Szwedek-Kwiecińska – rzecznik prasowy Uniwersytetu Morskiego w Gdyni.
Na początku wspomnieliśmy o Cywilizacji Mądrości i Wolności. Mądrość – wiadomo, przyniesli ją ci, którzy z innych terenów II Rzeczypospolitej podążali za generałem Józefem Hallerem nad Zatokę Gdańską. To oni stworzyli właśnie Szkołę Morską w Tczewie, zbudowali m.in. kolej ze Swarzewa do Helu, a także port i stocznię w Gdyni oraz miasto Gdynię, które jest jednym z najważniejszych dzieł tej cywilizacji.
A skąd element wolności w nazwie tej Cywilizacji? Otóż, do województwa gdańskiego, dzisiaj pomorskiego, po II wojnie światowej zaczęli przybywać mądrzy ludzie z różnych stron Rzeczypospolitej, np. z regionów położonych na wschód (m.in. Kresowianie – ekspatrianci z terenów wschodnich II Rzeczypospolitej), z południa, a także z ziem położonych na południowy zachód od Gdańska, Znowu to byli i są bardzo mądrzy ludzie. Ich dzieło to np. zainicjowanie rewitalizacji naszej wolności latem 1980 roku i powstanie NSZZ Solidarność, co sprawiło, że wiele narodów nie tylko Europy, ośmieliło się odzyskiwać swą suwerenność, wolność i to się im udało.
Dlaczego epokę po 10 lutego 1920 roku oraz osoby, które ratowały województwo pomorskie z zacofania po zaborach, ośmielamy się nazwać Cywilizacją Mądrości i Wolności? Otóż dlatego, że dokonania twórców tej cywilizacji, te przeszłe (jak np. budowa Gdyni i rewitalizacja wolności w 1980 roku) a także współczesne, mają olbrzymie znaczenie. nie tylko dla województwa pomorskiego, dla Polski, ale również dla świata. A Uniwersytet Morski w Gdyni, skupiający wiele osób z różnych regionów kraju i z zagranicy, stworzony przez Cywilizację Mądrości i Wolności, miał i ma wiele zasług dla mieszkańców naszego globu.
Uniwersytet Morski w Gdyni jest jednocześnie współczesnym współtwórcą tej niezwykłej Cywilizacji Mądrości i Wolności.
Kazimierz Netka
Proszę, czytaj również na portalu: Pulsarowy.pl