Fot. Kazimierz Netka.

Fabryka prądu i ciepła ze śmieci, funkcjonująca w arystokratycznym otoczeniu

Około 500 ton dziennie pomorskich odpadów przetwarzanych jest na prąd i ciepło, w specjalistycznej spalarni w Gdańsku. Zakład ten działa od niespełna 2 miesięcy, ale oficjalnego, uroczystego jego otwarcia dokonano 24 marca 2025 roku.

Fot. Kazimierz Netka.

Gdzie znajduję się owa spalarnia, zwana w pełni oraz oficjalnie: Instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych (ITPOK) – Port Czystej Energii? Można powiedzieć, że wśród arystokratów, sądząc po nazwach ulic otaczających tę instalację od południa, zachodu i wschodu: Kasztelańska, Magnacka i aleja Króla Kazimierza Jagiellończyka. Od północy zaś jest ulica Jabłoniowa czyli może to sugerować, że obok dworu o skróconej nazwie ITPOK w Gdańsku, znajduje się duży „las” drzew owocowych, jak zresztą przy dworach bywa.
Fot. Kazimierz Netka.

Na tym obiekcie swą obecność pragnie zaznaczać nie tylko Gdańsk – stolica Żuław i stolica województwa pomorskiego. Kto jeszcze? Można było to zauważyć właśnie 24 marca, podczas uroczystości przecięcia wstęgi. Przede wszystkim, pragnie na nim być królowa naszych rzek, czyli dolna Wisła, ze swym orszakiem, czyli z miastami oraz gminami z obszaru swej delty – czyli z Mierzei Wiślanej i z Żuław, a także z Powiśla – Pomezanii oraz z Kociewia, w tym z duchowej jego stolicy – z Pelplina. Są też gminy z Kaszub. Niestety, zabrakło takich miast jak Gdynia i Sopot oraz wiele innych. Na 123 gminy istniejące w województwie pomorskim, udziałowcami w ITPOK w Gdańsku jest niespełna 40.

Źródło: broszura „Clean energy modern Gdańsk”. Fot. Kazimierz Netka.

Starania o budowę spalarni, o finansowanie tego przedsięwzięcia, o zaspokojenie potrzeb ekologicznych mieszkańców sąsiednich osiedli, trwały wiele lat. Do zwieńczenia starań i do rozruchu ITPOK doprowadził Sławomir Kiszkurno – prezes Portu Czystej Energii – jak oficjalnie nazywa się ten obiekt. Gdańsk – miasto morskie, ma więc też wspaniały port na lądzie, służący wykorzystywaniu tego co kiedyś wyrzucaliśmy albo spalaliśmy w zwykłych piecach, narażając siebie i sąsiadów na różne choroby, w tym na nowotwory.

Jakie znaczenie ma uruchomienie spalarni? Zapytaliśmy o to reprezentantów samorządów.

– Tu będą trafiały nasze odpady. To kluczowy zakład – ocenia Mirosław Chyła – burmistrz Pelplina. – Z jednej strony, że jest to źródło energii dla setek tysięcy mieszkańców Gdańska, ale również miejsce zagospodarowania odpadów, które będą spływały z województwa pomorskiego. Mam nadzieję, że to również w jakiś sposób zoptymalizuje koszty funkcjonowania systemu odpadów nie tylko tutaj w Gdańsku, ale w innych gminach metropolii, również w Pelplinie – mamy taką ogromną nadzieję. To jest jedyny kierunek aby ten system, który funkcjonuje, był tańszy, bardziej optymalny i przede wszystkim nastawiony na to, żeby łączyć to co pożyteczne, czyli utylizację odpadów, z tym co potrzebne, czyli z produkcją energii dla domostw, dla naszego środowiska.

Gmina miasto Pelplin ma pewnie znaczenie symboliczne dla tego zakładu. Nasz strumień odpadów nie jest znaczący, ale takich strumieni jest mnóstwo, dlatego razem tworzymy to, co będzie tutaj spalane. My dostarczamy nasze odpady do ZUOS w Tczewie, który przekazuje te odpady tutaj. To są jakby naczynia połączone i każda korzyść tutaj na końcu będzie korzyścią dla nas – powiedział Mirosław Chyła – burmistrz Pelplina.

Fot. Kazimierz Netka.

– Największy pożytek z powstania tej spalarni to jest kwestia finansowa – podkreśla Łukasz Brządkowski – prezydent Tczewa. – W bardzo dobrej cenie jest zapewniony odbiór frakcji, która musi być i tak przeznaczana do spalarni. Z racji tego, że miasto Tczew od początku uczestniczyło w tym projekcie, od roku 2012, udało nam się wynegocjować bardzo dobre ceny, dużo nisze od cen komercyjnych.

ZUOS tczewski, który obsługuje kilkanaście gmin, zapewnia odpowiedni wolumen surowca do spalarni. My bierzemy na siebie kwestie rozliczeń z gminami, sortowania surowca i gotowy surowiec jest przez nas odsyłany do spalarni. Jest to blisko 28 000 ton rocznie – powiedział Łukasz Brządkowski – prezydent Tczewa.

Fot. Kazimierz Netka.

Oficjalnego powitania gości dokonali: Aleksandra Dulkiewicz – prezydent Gdańska; Jacek Karnowski – sekretarz stanu w ministerstwie funduszy i polityki regionalnej; Konrad Wojnarowski – podsekretarz stanu w ministerstwie funduszy i polityki regionalnej; Beata Rutkiewicz – wojewoda pomorska; Mieczysław Struk – marszałek województwa pomorskiego; Paweł Augustyn – wiceprezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; Sławomir Kiszkurno – prezes zarządu Portu Czystej Energii. Konferencję prowadziła Marta Bańka – rzeczniczka prasowa spółki Port Czystej Energii.

Poniżej przedstawiamy nagrania (do pobrania) wypowiedzi wymienionych wyżej uczestników inauguracji działalności Portu Czystej Energii w Gdańsku, a także nagranie z przecięcia wstęgi:

Wypowiedzi otwarcie Portu Czystej Energii w Gdańsku

Źródło nagrań: Kazimierz Netka.

Fot. Kazimierz Netka.

– Tym samym Port Czystej Energii oficjalnie wchodzi w okres obsługi czyli staje się przedsiębiorstwem energetycznym, które w kogeneracji produkuje energię elektryczną i ciepło z odpadów komunalnych – poinformowała Marta Bańka po ceremonii przecięcia wstęgi.

Potem odbyło się zwiedzania Portu Czystej Energii, w około 20-osobowych grupach.

Oto szczegółowe informacje, które przekazała nam Marta Bańka – rzeczniczka prasowa spółki Port Czystej Energii:

Port Czystej Energii oficjalnie otwarty

24 marca oficjalnie otwarto gdański ITPOK – instalację termicznego przekształcania odpadów komunalnych, Port Czystej Energii.

– Gdańsk i blisko 40 partnerskich gmin z Pomorza mają zagwarantowane zagospodarowanie uciążliwych odpadów na najbliższe dziesiątki lat. Port Czystej Energii jest domknięciem systemu gospodarki odpadami w Gdańsku i regionie – mówi prezes Portu Czystej Energii, Sławomir Kiszkurno.

– Otwarciem Portu Czystej Energii rozwiązujemy jednocześnie trzy kwestie związane z gospodarką odpadami komunalnymi: bezpiecznie je zagospodarowujemy i jednocześnie uzyskujemy energię i ciepło z odpadów. To trudny, wieloletni projekt, z którego możemy być dumni i który przyniesie realne korzyści dla Gdańska – podkreślała prezydent Aleksandra Dulkiewicz.

Termiczne przekształcanie odpadów, realizowane w tego typu instalacjach (ITPOK), takich jak Port Czystej Energii, to realna i jedyna szansa na domknięcie systemu gospodarki odpadami w gminach. W całej Europie funkcjonuje około 500 takich elektrociepłowni. PCE jest dziesiątą taką instalacją w Polsce.

– Bez wsparcia funduszy unijnych, bez zaangażowania Unii Europejskiej nie udałoby się nam przeprowadzić tak dużej inwestycji. Całkowity jej koszt to ok. 800 mln zł, z czego ponad 270 mln to wsparcie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – podkreślał wiceminister Funduszy i Polityki Regionalnej Jacek Karnowski.

– Bardzo ważne jest byśmy decentralizowali źródła energii. Inwestycje takie jak ta, potrzebne są w całym kraju. Mam nadzieję, że zainspiruje to inne regiony do myślenia o alternatywnych źródłach energii. Zrobię wszystko by moja administracja pomagała w tym procesie – mówiła wojewoda pomorska Beata Rutkiewicz.

– Są w Polsce odważne samorządy, które podejmują ważne decyzje. To długofalowe działanie, bo budowę spalarni odpadów komunalnych w regionie omawiałem w różnorodnych gremiach przez ostatnie kilkanaście lat. Dziś gratuluję wszystkim zaangażowanym przez lata w ten projekt – mówił marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk.

Fot. Kazimierz Netka.

Podsumowanie gorących rozruchów w Porcie Czystej Energii

Podczas gorących rozruchów sprawdzano działanie instalacji i kalibrowano systemy i działające w niej urządzenia. Odbył się próbny odbiór ciepła z GPEC oraz testy turbiny i generatora. W trakcie trwających od lipca 2024 r. testów spalono 41 000 ton nienadających się do recyklingu odpadów komunalnych, a od października do grudnia wyprodukowano aż 10 000 MWh energii elektrycznej. Ta ilość energii wystarczyłaby na pokrycie zapotrzebowania Gdańskich Autobusów i Tramwajów przez 3,5 miesiąca. Inwestor, tj. Port Czystej Energii Sp. z o.o., wydał wykonawcy tzw. świadectwo rozruchu i 5 lutego zakład przeszedł w okres eksploatacji, czyli rozpoczęła się regularna obsługa obiektu, dostawy odpadów z instalacji komunalnych oraz produkcja energii i ciepła z odpadów.

ITPOK-i domykają system gospodarowania odpadami w gminach

Przykłady krajów, w których ITPOK funkcjonują dłużej i na większą skalę dowodzą, że to rozwiązanie, które znacząco ogranicza ilość odpadów trafiających na składowiska przy jednocześnie wysokim poziomie recyklingu odpadów. Pomimo nieustannie rozwijających się technologii niektórych odpadów nie można ponownie wykorzystać i poddać recyklingowi. Obecność ITPOK pozwala na bezpieczne unieszkodliwianie tej części odpadów i korzystanie z wyprodukowanej zielonej energii. W ten sposób gminy mogą realizować założenia gospodarki o obiegu zamkniętym, wspierać dążenia do neutralności klimatycznej i wypełniać unijne cele w zakresie zrównoważonej polityki energetycznej.

Parametry techniczne Portu Czystej Energii

W ciągu roku Port Czystej Energii przekształcać będzie termicznie 160 000 ton nienadających się do recyklingu odpadów komunalnych. Wyprodukuje z nich 114 000 MWh energii elektrycznej i 509 000 GJ energii cieplnej. Ta ilość wyprodukowanej energii elektrycznej wystarczy na pokrycie 6,5 roku potrzeb dotyczących oświetlenia ulicznego w Gdańsku. Ilość wytwarzanego ciepła zapewni pokrycie zapotrzebowania 70 000 gospodarstw domowych latem i 19 000 gospodarstw domowych zimą.

Finansowanie inwestycji

Realizacja Projektu jest ostatnim, brakującym ogniwem gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi w regionie pomorskim, umożliwiającym jego optymalizację przy jednoczesnym zapewnieniu wysokich standardów środowiskowych. Inwestycja dofinansowana została z Funduszu Spójności UE w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Współfinansowanie pochodzi z pożyczki udzielonej przez NFOŚiGW, a także z kredytów z PKO BP S.A. Łączny koszt projektu netto to 662 996 523,06 PLN – poinformowała Marta Bańka – rzeczniczka prasowa spółki Port Czystej Energii.

W Pomorskiem powstaje rocznie około 270 000 ton frakcji palnej odpadów komunalnych. Jak już wspomnieliśmy do ITPOK w Gdańsku trafiać będzie 160 000 ton rocznie. Poza tym systemem pozostają m.in. Gdynia i Sopot, dostarczające swe odpady energetyczne gdzie indziej.

Kazimierz Netka

Proszę, czytaj również na portalu: Pulsarowy.pl