Niezwykła wiadomość z targów wynalazków „Technicon Innowacje” w Gdańsku: Norwedzy i Polacy zamierzają z „komórek” wydobywać metale ziem rzadkich, a z solanki – jod! Badania naukowe nad unikatową metodą recyklingu tych skarbów trwają m.in. w Uniwersytecie Gdańskim.
Szansa na odzysk deficytowych bogactw
Z odwiertniczych solanek – odpadu powstającego przy wydobywaniu ropy naftowej – można pozyskiwać jod. A ze sproszkowanych telefonów komórkowych – metale ziem rzadkich. Wszystko to podobnymi metodami – mówił Jorg Jerzy M. Marszałek – prezes spółki Techmat AS – Technology of Materials z Norwegii, podczas odbywających się w Gdańsku 11. Targów Techniki Przemysłowej, Nauki i Innowacji „Technicon Innowacje '2015”.
Nad udoskonaleniem metody odzyskiwania tych skarbów Norwegowie współpracują z Uniwersytetem Gdańskim. Japończycy są gotowi wesprzeć finansowo ich starania.
Na zdjęciu: Debata zorganizowana przez spółkę InnoBaltica. Od lewej, przy stole: Anna Grapatyn-Korzeniowska – zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego; Marita McPhillips– reprezentująca BSR Expertise i Politechnikę Gdańską; Grażyna Filipczuk-Szester – zastępca prezesa zarządu Fundacji Poszanowania Energii; Jorg Jerzy M. Marszałek – prezes firmy Techmat z Norwegii; Damian Derebecki – prezes PICTEC. Fot. Kazimierz Netka.
– Badania są na bardzo wczesnym etapie – powiedział nam prezes Jorg Jerzy M. Marszałek. – Trudno już mówić o konkretach. Z początku staraliśmy się o dofinansowanie, poprzez fundusz badawczo – rozwojowy, ale się nie udało. Wola współpracy i potrzeby rynkowe są, więc postanowiliśmy realizować swe przedsięwzięcie we własnym zakresie. Zaangażowaliśmy własne środki. Ja od lat zajmuję się łączeniem norweskiego biznesu z polskim. Teraz jest to kolejny etap w ciągu 20 lat mojej pracy w tym zakresie. Przemieszczamy się z etapu podwykonawców w kierunku współpracy i rozwoju badań oraz eksperymentów. Nawiązaliśmy kontakt z Uniwersytetem Gdańskim, z Wydziałem Chemii. Zajmujemy się wspólnie udoskonalaniem metody odzyskiwania jodu z solanek poodwiertniczych, z odwiertów naftowych. Na efekty naszych badań czekają Japończycy – na potwierdzenie, że mamy już dopracowaną i opanowaną technologię. Chcą finansować budowę prototypu w Trójmieście. To więc temat bardzo rozwojowy, a konkretnie chodzi o urządzenie do odzysku jodu z solankowych pozostałości z wydobywania ropy naftowej.
Podobna metoda może być wykorzystywana do odzysku metali ziem rzadkich ze zużytych telefonów komórkowych. Metale te są niezbędne do rozwoju przemysłu elektronicznego, w przemyśle zbrojeniowym, w budowie komputerów.
Na zdjęciu: Jedna z debat podczas Międzynarodowego Kongresem Smart Metropolia. Dyskusja, którą zorganizowała InnoBaltica, była wydarzeniem towarzyszącym temu kongresowi oraz targom Technicon Innowacje. Fot. Kazimierz Netka.
Najpierw telefony komórkowe trzeba sproszkować, zrobić z nich mączkę, „mleczko”, a potem metodą selekcji i odseparowywania kolejnych pierwiastków można wyciągać te, które się chce – mówi Jorg Jerzy M. Marszałek – prezes firmy Techmat ze Stavanger w Norwegii. – Wszystko zależy od procesu chemicznego i zastosowanych metod.
Byłby więc to unikatowy, polsko norweski wynalazek. Prezes Jorg Jerzy M. Marszałek jest jednak ostrożny z używaniem takich określeń. – To daleko posunięta ambicja – mówi. Ale, byłoby to coś. Kiedy? Może za dwa lata, może za trzy…
O tych badaniach prezes Jorg Jerzy M. Marszałek poinformował podczas panelu dyskusyjnego pt. „Rozwój metropolii poprzez aktywność pomorskiego biznesu”, który zorganizowała firma InnoBaltica – wspólnie z Międzynarodowymi Targami Gdańskimi SA., w ramach Międzynarodowego Kongresu SMART METROPOLIA 2015. W debacie, której moderatorem był Damian Derebecki – prezes PICTEC, udział wzięli: Anna Grapatyn-Korzeniowska – zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego; Marita McPhillips– reprezentująca BSR Expertise i Politechnikę Gdańską; Grażyna Filipczuk-Szester – zastępca prezesa zarządu Fundacji Poszanowania Energii oraz Jorg Jerzy M. Marszałek – prezes firmy Techmat z Norwegii.
Bez metali ziem rzadkich niemożliwy byłby rozwój przemysłu elektronicznego. Tymczasem, najwięcej ich pochodzi z terenu jednego państwa – z Chińskiej Republiki Ludowej. Co to za skarby – wyjaśniają Joanna Całus Moszko i Barbara Białecka w artykule pt. „Potencjał i zasoby metali ziem rzadkich w świecie oraz w Polsce”, opublikowanym w kwartalniku Prace Naukowe GIG: „Górnictwo i środowisko” nr 4/2012. Pierwiastki ziem rzadkich to grupa 15 lantanowców oraz skand i itr, określane jako REE (ang. Rare Earth Elements). Charakteryzują się zbliżoną budową zewnętrznych powłok elektronowych, co powoduje, że wykazują podobne właściwości chemiczne.
Na zdjęciu: Targom Technicon Innowacje towarzyszył także salon Re Miasto, dotyczący recyklingu odpadów. Ze zużytych przedmiotów można uzyskiwać nowe surowce i robic z nich nowe przedmioty codziennego użytku. Fot. Kazimierz Netka.
Pierwiastki ziem rzadkich odkryte zostały na przełomie wieku XIX i XX. Wbrew swojej nazwie nie są pierwiastkami rzadko występującymi, jednak duży problem stanowi ich rozproszenie – piszą Joanna Całus Moszko i Barbara Białecka.
Od drugiej połowy wieku XIX do lat 80. wieku XX metale ziem rzadkich pochodziły głównie z Doliny Mountain w Kalifornii w Stanach Zjednoczonych. Do początku lat 90. wieku XX znaczącym producentem była także Australia. Od roku 1998 ponad 80% produkcji REE pochodzi z Chin. Obecnie to właśnie Chiny, dysponujące 23% zasobów światowych (ok. 55 mln Mg), dostarczają 93% światowego zapotrzebowania na surowce ziem rzadkich. Największe złoże Bayan Obo znajduje się na terytorium Mongolii Wewnętrznej należącej do Chin. Odkryte zostało przez Rosjan w roku 1927 (Argali 1980). Złoże zawiera około 1,5 bln Mg rudy żelaza i 48 mln Mg tlenków metali REE, a także około 1 mln Mg niobu. Światowe wydobycie REE kształtuje się obecnie na poziomie 139 tys. Mg. Oszacowano, że w roku 2014 zapotrzebowanie na REE będzie wynosiło około 200 tys. Mg – czytamy w artykule Joanny Całus Moszko i Barbary Białeckiej z Głównego Instytutu Górnictwa.
Przy wydobywaniu metali ziem rzadkich w Afryce dochodzi do wyzysku miejscowej ludności – powiedział nam Marcin Stefański, dyrektor Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego i Informatyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. – W kopalniach rud pracują nawet dzieci.
Warto jeszcze w piątek, 23 października 2015 roku, zajrzeć na targi TECHNICON-INNOWACJE. Wstęp za darmo. Ich celem jest kreowanie i umacnianie innowacyjnych postaw, m.in. wśród młodzieży. Uczestnicy imprezy dzielą się wiedzą i doświadczeniami, prezentując najnowsze osiągnięcia i wiodące kierunki rozwoju w wielu dziedzinach nauki.
Na zdjęciu: Ekspozycje Technicon Innowacje – stoisko Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego z Gdyni. Fot. Kazimierz Netka.
Główny cel targów to integracja środowisk, skupionych pod hasłem: innowacje i nowoczesna technologia. Adresatami wydarzenia są instytucje otoczenia biznesu, inwestorzy, parki i inkubatory technologiczne, innowacyjne firmy oraz szkoły wyższe, młodzi twórcy i producenci poszukujący innowacyjnych rozwiązań gotowych do wdrożenia lub mających duże szanse na sukces.
W tym roku na targach zadebiutował Salon Smart Technologie dla Miasta, w ramach którego pokazywane są inteligentne rozwiązania wspomagające funkcjonowanie miasta oraz ułatwiające życie jego mieszkańcom.
Po raz kolejny Targi odbywają się wspólnie z Kongresem Smart Metropolia. W tym roku temat wiodący brzmi: „Metropolia czasu wolnego”. To cykliczne wydarzenie promujące w szerokim zakresie innowacyjne, inteligentne rozwiązania we wdrażaniu nowatorskich systemów wspierających rozwój europejskich metropolii. Więcej wiadomości znaleźć można na stronie: http://technicontargi.amberexpo.pl/ .
Kazimierz Netka