Bastion Kot z wierzchu rozkruszony
Znikają naziemne pozostałości dawnej fortyfikacji – jednego z elementów nowożytnych militarnych obiektów w centrum Gdańska. Zamiast budowli obronnej będzie ulica do pomorskiego wojewódzkiego ośrodka administracyjnego.
Na zdjęciu: Wyburzanie pozostałości obiektów na trasie projektowanej ulicy Nowe Podwale Grodzkie, 01 sierpnia 2016 r. Fot. Kazimierz Netka.
Znikają pozostałości fragmentu kolejnego gdańskiego zabytku: Bastionu Kot. Obiekt ten, przez wieki bronił miasta przed atakami z południa i zachodu. Stał nad Opływem Motławy. Potem, w części zachodniej tej gdańskiej fosy obronnej zbudowano kolej. Bastion straciły na znaczeniu Z czasem, Bastion Kot zniknął z powierzchni ziemi. Odkopano go, podczas budowy przystanku Szybkiej Kolei Miejskiej Gdańsk Śródmieście. Wtedy snuto plany uczynienia atrakcji turystycznej, z podziemnej części Bastionu Kot. Na powierzchni odsłonięto jego mury, ściany, by każdy mógł podziwiać, jak przed wiekami konstruowano odporne na artyleryjski ostrzał budowle militarne.
Na zdjęciu: Tak wyglądała część naziemna Bastionu Kot 21 maja 2016 r. Fot. Kazimierz Netka.
Niestety, pod koniec lipca, pieczołowicie oczyszczone przez archeologów pozostałości murów Bastionu Kot zaczęto rozbijać. Gruz jest wywożony. Za parę dni nie będzie śladu po tym obiekcie.
Próbowaliśmy dociec, kto i dlaczego rozkruszył historyczną fortyfikację. Pytaliśmy u wojewódzkiego konserwatora zabytków, w Urzędzie Miejskim, w Zarządzie Dróg i Zieleni, w Forum Gdańsk. O tym, że znika kawałek historii Gdańska, nikt nie wiedział.
Na zdjęciu: Tak wyglądała część naziemna Bastionu Kot 01 sierpnia 2016 r. Bastion jest rozbijany przez maszynę o nazwie: CAT. Fot. Kazimierz Netka.
Od osób pracujących na peronie przystanku SKM Gdańsk Śródmieście, dowiedzieliśmy się, że bastion jest usuwany po to, by zrobić miejsce na nową ulicę – Nowe Podwale Grodzkie – wytyczoną wzdłuż torów kolejowych od Gdańska Głównego do węzła komunikacyjnego w rejonie urzędów Marszałkowskiego i Wojewódzkiego, przy ul. Okopowej, Augustyńskiego, Trakt Świętego Wojciecha, Toruńskiej.
Jak napisał Grzegorz Bukal w Encyklopedii Gdańska – Gedanopedii – Bastion Kot (Katz) powstał pod koniec XVI wieku.
O powody rozbijania odsłoniętego przez archeologów muru, zapytaliśmy w firmie, obsługującej budowę Forum Gdańsk – powstającego w rejonie Targu Siennego i Targu Rakowego.
Stanowisko Multi Poland – inwestora Forum Gdańsk, a dotyczące Bastionu Kot przysłał nam Jędrzej Godlewski – Client Executive w firmie Questia, która prowadzi biuro prasowe Forum Gdańsk.
Na zdjęciu: Wygląd odsłoniętej części bastionu. Stan na 21 maja 2016 r. Widok w kierunku Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Fot. Kazimierz Netka.
Pozostałości Bastionu Kot nie są wyburzane – zapewnia Multi Poland. – W okolicy obiektu prowadzone są obecnie prace archeologiczne we współpracy z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Za zgodą konserwatora usuwana jest górna warstwa cegieł, zniszczonych w wyniku długotrwałego przebywania w ziemi.
Prace w okolicy Bastionu Kot przebiegają zgodnie z decyzją wydaną dla gminy miasta Gdańsk, dotyczącą przebudowy infrastruktury zewnętrznej, przylegającej do Forum Gdańsk. Bastion Kot znajduje się poza terenem budowy kompleksu, natomiast będzie do niego przylegało przejście podziemne, które budujemy pod ul. Okopową – będzie ono prowadziło do przystanku SKM Śródmieście. Zamierzamy wyeksponować północną ścianę bastionu w nowym przejściu podziemnym. Ponieważ bastion ten znajduje się poza Forum Gdańsk, o jego przyszłości zadecyduje gmina Gdańsk w ramach planowanych w przyszłości inwestycji w tym obszarze.
Na zdjęciu: Wygląd odsłoniętej części bastionu obok peronu przystanku SKM Gdańk Śródmieście. Stan na 21 maja 2016 r. Fot. Kazimierz Netka.
Poprosiliśmy też o stanowisko Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku.
– Podczas budowy Forum Gdańsk natrafiono na pozostałości dawnego bastionu Kot, który był częścią dawnych fortyfikacji miejskich, rozebranych pod koniec XIX wieku, podczas likwidacji wałów obronnych – odpowiedział Marcin Tymiński – rzecznik prasowy Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku. Podobnie jak kilka innych nieistniejących już bastionów znajdował się w ciągu dzisiejszej ulicy Okopowej. Po tym jak bastion „odnalazł się” podczas trwającej inwestycji, w wyniku decyzji PWKZ inwestor zmienił projekt tak, by relikty bastionu stały się częścią nowej inwestycji i nie zostały zniszczone. W nowym tunelu, który znajdzie się pod ulicą Okopową, przechodzący będą mogli zobaczyć jedną ze ścian bastionu; niewykluczone, że w przyszłości zwiedzającym udostępnione zostaną dobrze zachowane kazamaty Kota. Bastion przebadali i zadokumentowali archeolodzy. Z pozostałości obiektu zostanie zdjęta górna warstwa cegieł, którą odsłonięto w czasie prac archeologicznych. Podobnie jak wcześniej, kazamaty bastionu znajdą się pod poziomem ulicy. Ten zakres prac również został uzgodniony z PWKZ.
Na zdjęciu: Wyburzanie pozostałości bastionu na trasie projektowanej ulicy Nowe Podwale Grodzkie, 01 sierpnia 2016 r. Fot. Kazimierz Netka.
Przypomnijmy, że budowany pod ul. Okopową tunel, ma ułatwić dojście od przystanku SKM Gdańsk Śródmieście m.in. do Muzeum Narodowego, a także centrum administracyjnego (np. do urzędów: Marszałkowskiego i Wojewódzkiego) jakie rozwija się w rejonie ulic: Okopowa, Augustyńskiego, Rzeźnicka, Toruńska. Na potrzeby Urzędu Marszałkowskiego przystosowywany jest gmach przedwojennego Gimnazjum Polskiego, po wojnie – Centrum Kształcenia Ustawicznego, przy ul. Augustyńskiego.
Kazimierz Netka