Zarządzanie lokalnymi systemami energetycznymi – wyzwania miast jutra.
Ambasada Francji mobilizuje nas do odważniejszego radzenia sobie z odpadami. Pokazuje, jakie trudności w tym zakresie mają miasta nad Loarą i Sekwaną.
Co się dzieje z odpadami na paryskim bruku?
Polacy, a także wiele innych narodów emigruje; podróżuje po świecie w poszukiwaniu lepszych warunków do życia. W naszym kraju początkiem takich wypraw np. do Ameryki, Europy Zachodniej, był m.in. Dworzec Morski w Gdyni – obecnie Muzeum Emigracji.
Teraz, role się odwróciły. To do tego miejsca – początku zamorskich wędrówek Polaków po świecie – przybyli reprezentanci różnych miast, także z zagranicy, by opowiadać, jak i co robią – by ludzie żyli wygodniej, w zdrowszym otoczeniu. Słowem – mówiono o gospodarce odpadami, o spalaniu, o sposobach produkcji energii, o potrzebie ochrony klimatu Ziemi oraz o innych problemach z tym związanych. Swe doświadczenia przedstawili reprezentanci miast francuskich: Paryża, Tuluzy i Brestu, a także polskich: m.in. Gdyni, Lublina, Olsztyna, Krakowa, Ostrowa Wielkopolskiego, Gdańska. Okazuje się, że problemy są niemal wszędzie niemal takie same. Jak sobie z nimi radzić – takimi wiadomościami dzielono się podczas wspomnianego już spotkania w Muzeum Emigracji w Gdyni.
Fot. Kazimierz Netka
Seminarium, w Muzeum Emigracji w Gdyni, przygotowano w ramach projektu ECO-MIASTO. Dotyczyło ono zarządzania lokalnymi systemami energetycznymi.
To doskonała okazja do wymiany doświadczeń między przedstawicielami polskich i francuskich miast – zachęcali organizatorzy: Ambasada Francji w Polsce, we współpracy z Renault Polska, SAUR Polska, Saint-Gobain, Grupą EDF reprezentowaną przez EDF Polska, DK Energy oraz TIRU, a także Fundacją LafargeHolcim oraz Krajową Agencją Poszanowania Energii. Tego rodzaju seminaria tematyczne są jednym z elementów projektu ECO-MIASTO, promującego zrównoważony rozwój miast i skierowane są do samorządów.
Fot. Kazimierz Netka
Przedstawiciele miast, którzy uczestniczyli w seminarium w Gdyni, dzielili się doświadczeniami w zakresie skutecznej polityki energetycznej i zapotrzebowania mieszkańców w kontekście lokalnym. Ważnym tematem były także miejskie sieci ciepłownicze – jako element integrujący lokalne źródła energii.
Prelegenci przedstawili projekty i inicjatywy realizowane w polskich miastach na rzecz zarządzania lokalnymi systemami energetycznymi na przykładzie Gdyni, Krakowa, Olsztyna i Ostrowa Wielkopolskiego. Głos zabrali także przedstawiciele francuskich aglomeracji – Brestu, Tuluzy i Paryża, w których z sukcesem realizowana jest polityka zrównoważonego rozwoju. Opowiedzieli oni m.in. o efektywnej waloryzacji odpadów komunalnych, będącej głównym źródłem ciepła dla aglomeracji paryskiej.
Fot. Kazimierz Netka
– Dziękujemy za przyjęcie nas w tym pięknym miejscu, w Muzeum Emigracji – mówił Stanislas Pierret – kierownik Działu Kulturalnego Ambasady Francji w Polsce, radca kulturalny i ds. współpracy. – Organizując spotkania w ramach inicjatywy ECO Miasto pochylamy się nad rozwojem zrównoważonym. Gdynia jest na przedzie w niektórych dziedzinach. Dzisiaj mówimy o efektywności, o skuteczności energetycznej. Chcę podkreślić podobieństwa między Brestem i Gdynią; mam nadzieję ze będzie kooperacja między tymi miastami. Pan Alain Masson wiceprezydent metropolii Brestu przyjechał w nocy; wraz z koleżanką musieli przebyć niemal połowę Europy; przez Paryż, Kopenhagę i Warszawę skąd autobusem dotarli do Gdyni. Dziękuję za determinację.
Fot. Kazimierz Netka
Kraina Brestu, czyli metropolia, liczy kilkaset tysięcy mieszkańców. Jak powiedział Alain Masson, podobieństwa między Metropolią Brestu i aglomeracją Trójmiasta w Polsce, rzeczywiście są dość duże. Na przykład w zagrożeniu powodziami spowodowanymi obfitymi deszczami. Mamy problem z powodziami. Podjęliśmy całą „baterię” działań, by temu zaradzić. Powstają zbiorniki, mające na celu absorbowanie wody deszczowej. Nazywamy to armatura zielona, pozwalającą na odbieranie deszczówki podczas tych wywołujących szok, gwałtownych opadów.
Fot. Kazimierz Netka
Metropolia Brestu ma dość długa historię. Gminy połączyły się w latach 70. ubiegłego wieku. Metropolia grupuje wiele kompetencji. Jeśli chodzi o sprawy energii, to metropolia zarządza siecią, a nie gminy. Dzięki temu, jeśli występują jakieś problemy na przykład dotyczące dróg, przestrzeni publicznych, fasad, na jakiejś ulicy, są one łatwiejsze do rozwiązania.
Fot. Kazimierz Netka
Dzięki takiemu zarządzaniu metropolitalnemu, wspólnemu, w Breście można wiele rzeczy uprościć, ułatwić. We Francji żartuje się, że słońce jest na południe od Loary. My jesteśmy na północy i też mamy słońce – mówił prezydent Alain Masson. Coraz bardziej pochylamy się nad energia słoneczną. Powstają mapy słoneczne. Maja one pokazać wszystkie budynki – w ramach planu słonecznego – na których można umieścić baterie słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne.
W metropolii Brest na szeroką skale wykorzystuje się odnawialne źródła energii. Powstała specjalna siec ciepłownicza rozprowadzająca ciepło i energię elektryczną ze spalania odpadów. Ta sieć ma długość 20 kilometrów, ale ma być rozbudowana do 30 km długości.
Fot. Kazimierz Netka
W aglomeracji jest duże zagęszczenie sieci. Metropolia zastanawia się jak te sieci połączyć, zagęścić, by było jak najmniej przestrzeni utraconej. Jednocześnie chodzi o to, by do tej sieci podłączyć najwięcej budynków użyteczności publicznej, rezydencji, domów wielorodzinnych. Chodzi też o zintegrowanie tego z dostarczaniem ciepłej wody i z zagospodarowaniem deszczówki. Jeśli chodzi o odbiór odpadów, to są zbiorniki na śmieci tzw, kolektywne, zbiorowe. Unika się pojemników indywidualnych. Staramy się tak rozmieszczać śmietniki, by jak najwięcej osób mogło z nich korzystać. Gdy zaczęto zastępować to zbieranie śmieci od drzwi do drzwi śmietnikami wspólnymi, było to trudne do zaakceptowania przez mieszkańców, ale musieliśmy ich do tego przygotować.
Fot. Kazimierz Netka
Warto zwrócić uwagę na system transportowy w Breście. Za kilka tygodni zacznie się funkcjonowanie kolejki linowej. Połączy ona dwie dzielnice Brestu. Wagoniki będą kursować nawet na wysokości 80 metrów. To pierwsza taka kolejka linowa we Francji. Na stacjach wagoniki mijają się jeden nad drugim; tak zrobiono, by zaoszczędzić miejsca. Brest uczestniczy we francuskim projekcie krajowym „Miasta Jutra”, zainicjowanym przez Francję na arenie międzynarodowej. Państwo udzieliło Brestowi pomocy w wysokości 4 mln euro.
Sieć transportowa Brestu nie może dobrze rozwiązać wszystkich problemów. Dlatego,staramy się zachęcać mieszkańców do wspólnego wykorzystywania samochodów i to się rozwija. W mieście tramwaje maja pierwszeństwo, ale samochody mogą jechać za tramwajem. Zachęcamy też do korzystania z rowerów, także wspomaganych silnikami elektrycznymi.
Fot. Kazimierz Netka
Jak wszystkie metropolie Brest ma politykę środowiskową w zakresie odnawiania spuścizny kulturowej. Z jednoczesnym waloryzowaniem wykorzystywania energii. Miasto odzyskało przestrzenie, które wcześniej były wykorzystywane przez Marynarkę Wojenną. To 15 hektarów w sercu miasta. Niełatwo zarządzać takimi przestrzeniami. Władzom Brestu zależy, by co orku odnawiać 3 procent mieszkań. Przeprowadzane są audyty energetyczne domów jednorodzinnych, by właściciele wiedzieli, co trzeba zrobić – na termomodernizacje, otrzymują wsparcie finansowe.
– Realizujemy wspólny projekt z Gdańskiem – mówił prezydent Alain Masson. Projekt ten dotyczy problematyki portów, więc rzeczywiście jesteśmy już trochę u was. Myślę, że będziemy mogli współpracować także w innym zakresie; Brest to miasto portowe; mamy podobne zmartwienia.
Fot. Kazimierz Netka
A co stolica Francji ma do zaoferowania ze swych doświadczeń? Jak w Paryżu rozwiązywane są takie problemy jak pozbywanie się śmieci? Okazuje się, że centrum kultury świata ma kilka spalarni odpadów. Mówił o tym Loïc Morel – z Dyrekcji ds. Odzysku Energii i Waloryzacji Bioodpadów w Metropolitalnej Agencji Odpadów Komunalnych SYCTOM. Zagospodarowaniem odpadów zajmuje się związek reprezentujący 5 departamentów w tym Paryż; razem ponad 80 gmin.
Gminy zobowiązane są do zbiórki One muszą dostarczać odpady do naszych instalacji, a my zajmujemy się ich obróbką – mówił Loïc Morel. SYCTOM zajmuje się doradztwem na rzecz gmin. Po to, by wiedziały one, jak być skuteczniejszymi w zakresie prewencji, w propagowaniu selektywnej zbiórki odpadów. Generalnie, chodzi o waloryzację odpadów, Waloryzacja polega na tworzeniu energii elektrycznej.
Zbiórka selektywna przeprowadzana na terenie gmin pozwala na wysegregowanie suchych odpadów. Chodzi głównie o opakowania. Następny rodzaj to odpady wielkogabarytowe, np. elektryczne, które najpierw trzeba posegregować zrewaloryzować, by uzyskać nowy surowiec.
Fot. Kazimierz Netka
W aglomeracji paryskiej dużo uwagi poświęca się bioodpadom – kuchennym, tzw. bytowym, również od niektórych producentów, np. restauracji, rynków owocowo – warzywnych Tego są dość duże ilości. Ta zbiórka jest wzmacniana przez nasze działania, a zobowiązuje nas do tego prawo francuskie – mówił Loïc Morel. Oferujemy naszym klientom bardzo korzystne ceny, jeśli istnieje możliwość metanizacji – gdy będą dostarczać odpady do produkcji metanu. Uzyskają wówczas bardzo duże zniżki
W gospodarstwach domowych aglomeracji paryskiej niewiele się segreguje odpadów. W Paryżu jest wiele czynników ekonomicznych, które nie zachęcają do segregacji. To powoduje, że odpady bytowe zawierają dużo elementów, które mogłyby zostać przekazane do recyklingu. Jest bardzo trudno zachęcić mieszkańców do działań związanych z segregacja – mówił Loïc Morel.
Pomimo trudności SYCTOM udaje się uzyskiwać taki wolumen odpadów, by opłacało się je rewaloryzować poprzez produkcję energii elektrycznej.
Terytorium objęte przez SYCTOM jest bardzo rozległe. Rozciąga się na prawie 60 kilometrach. Na tym terenie SYCTOM posiada 4 instalacje do obróbki odpadów bytowych. Są to Romanville, Saint-Quen, Isseane, Ivry.
Fot. Kazimierz Netka
Najważniejszym etapem jest obróbka dymów w spalarni. W Isseane spalarni jest poniżej poziomu Sekwany, a więc mało widoczna. Nie zauważa się tu żadnego dymu. Mieszkańcy wieżowców nie zdają sobie sprawy z bliskości spalarni. Przyjmuje ona odpady od prawie 1,5 mln osób; rocznie około 460 000 ton. Rocznie daje 580 000 megawatogodzin ciepła i 60 000 megawatogodzin energii elektrycznej
Energia wytworzona przez SYCTOM sprzedawana jest do sieci EdF.
– W Paryżu, w porównaniu z tym co mamy w Gdańsku, w Trójmieście, jest inna skala problemów. Tam są 4 spalarnie, w ogromnej metropolii – mówił Wojciech Głuszczak – prezes zarządu Zakładu Utylizacyjnego w Gdańsku Szadółkach. – Z tego, co jest w Paryżu, a chciałbym, by było u nas, to by 100 procent ciepła z odpadów zostało spożytkowane w systemie ciepłowniczym. Teraz, niestety, sytuacja u nas jest taka, że spalarnia, która będziemy budować w Gdańsku, nie wykorzysta swego potencjału w stu procentach. Układ sieci ciepłowniczej, a także inni dostawcy ciepła sprawiają, że ten system nie będzie w pełni efektywny.
Chodzi o to, by całe ciepło, które z odpadów może wytworzyć spalarnia, było wykorzystywane do ogrzewania, a dopiero wówczas,gdy zapotrzebowanie będzie większe, powinny włączać się pozostałe źródła, wykorzystujące paliwa kopalne. Spalarnia będzie bowiem wykorzystywać odpady, których nie trzeba sprowadzać, kupować, tak jak gaz lub węgiel. Jeśli chodzi o wykorzystanie potencjału spalarni do produkcji chłodu, to jest jeszcze za wcześnie by o tym mówić. Na razie pracujemy nad takim projektem, który pozwoli nam dobrze wpisać się w system o dostawy ciepła.
Termiczny zakład przetwarzania odpadów (TZPO) w Gdańsku, ma powstać na wysypisku w Gdańsku Szadółkach -w Zakładzie Utylizacyjnym. Decyzja taka zapadła około 2 lata temu.
– Produkty z TZPO trzeba dobrze zagospodarować i stworzyć dla nich rynek – mówi Elżbieta Kowalewska – dyrektor Departamentu Handlu w EdF Polska Oddział Wybrzeże. – EdF współpracuje w tym zakresie z władzami Gdańska i z Gdańskim Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej.. Chodzi o to, aby wpływ tej spalarni na dzisiejszy lokalny rynek ciepła był jak najbardziej neutralny i by pod względem cenowym mieszkańcy tego nie odczuli. W związku z tym rozwijamy ten rynek wspólnie; EdF z GPEC i Gdańskiem. Miasto bierze w tym aktywny udział. W przyszłości dołączy się Sopot, bo mamy podłączenia nowych obszarów do sieci w tym mieście. Te działania maja na celu zwiększenie rynku zaopatrzenia w energii, w celu wprowadzenia nań tego dodatkowego ciepła, które będzie powstawać w TZPO i by dwa źródła energii: EdF i TPZO funkcjonowały kompatybilnie, a mieszkańcy nie odczuli tego poprzez wzrost cen.
Fot. Kazimierz Netka
Oto bardziej szczegółowy zarys seminarium pt. „Zarządzanie lokalnymi systemami energetycznymi – wyzwania miast jutra”, 5 i 6 października 2016 roku w Gdyni. Według programu, temat inaugurujący brzmiał: „Od antagonizmu do symbiozy – znaczenie lokalnych klastrów energetycznych”, – autorstwa osoby z Ministerstwa Energii w Polsce, a także przedstawiciela Ambasady Francuskiej. „Integracja energetyczna i związki gminne/aglomeracyjne” – to temat który według programu mieli omówić: Marek Stępa – wiceprezydent Gdyni oraz Hanna Górecka-Banasik – kierownik Samodzielnego Referatu ds. Energetyki, Urząd Miasta w Gdyni
Następnego dnia, 6 października, gości powitał Marek Stępa, Wiceprezydent Gdyni. Jednym z pierwszych był wykład, który wygłosił Alain Masson – pierwszy zastępca prezydenta Metropolii Brestu, na temat: „Polityka energetyczna i klimatyczna: w jaki sposób odpowiedzieć na zapotrzebowania mieszkańców w kontekście lokalnym.
Fot. Kazimierz Netka
„Polityka energetyczna i klimatyczna – działania gminy na przykładzie miasta Kraków” – to tytul wykładu, który wygłosił Andrzej Łazęcki – zastępca Dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej Miasta Krakowa.
Fot. Kazimierz Netka
Temat: „Olsztyn –Miejskie sieci ciepłownicze jako element integrujący lokalne źródła energii” przedstawił Konrad Nowak – prezes zarządu MPEC Olsztyn. „Efektywna waloryzacja odpadów komunalnych głównym źródłem ciepła dla aglomeracji paryskiej” – to temat prezentacji, która przygotował Loïc Morel – dyrektor ds. odzysku energii i waloryzacji bioodpadów w Metropolitarnej Agencji Odpadów Komunalnych SYCTOM we Francji.
Ważną częścią seminarium była debata pt. „Lokalne systemy energetyczne czynnikiem integrującym w łańcuchu wartości usług komunalnych”. Moderował ją Kamil Szydłowski, członek redakcji portalu Teraz Środowisko. Do dyskusji zostali zaproszeni: Ryszard Langer – prezes zarządu Krakowskiego Holdingu Komunalnego ; Sylvie Mingant z Dział u Energetycznego, Metropolii Brestu; Marian Kupijaj – prezes zarządu Ostrowskiego Zakładu Ciepłowniczego SA, Ostrów Wielkopolski; Arnaud Chaillou z Dyrekcji Generalnej ds. przestrzeni publicznej, odpowiedzialnej za politykę energetyczną w Metropolii Tuluzy
Danuta Grodzicka-Kozak – prezes zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku przedstawiła programy Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w zakresie efektywności energetycznej. O efektywności energetycznej oraz o wyzwaniach dla gmin mówiła osoba z Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa polskiego rządu.
Seminarium w Muzeum Emigracji w Gdyni było jednym z czterch, organizowanych w ramach edycji ECO-MIASTO 2016. Pierwsze, 4 października 2016 r. było w Zabrzu, a dotyczyło ono gospodarki wodnej. 5 i 6 października 2016 r. seminarium w Gdyni obejmowało swą tematyką zarządzanie lokalnymi systemami energetycznymi. Następne to: 11 października 2016 r. w Łodzi – na temat efektywności energetyczna budynków, a 26 października 2016 r. – w Warszawie, gdzie poruszone zostaną sprawy mobilności zrównoważonej.
Kazimierz Netka